- Պռիւէտ ապէր։
- Ինչու՞ ուշացար։
- Պռոպկա էր։
- Խալադենիկում մառոժնի կայ, կուտե՞ս։
Ցանկացած Սփիւռքահայ, որը գալիս է Հայաստան մշատական բնակութեան կամ այցելութեան համար, առաջին իսկ պահից լսելու է նմանատիպ բառեր, որոնք իր համար անհասկանալի են։ Այդ բառերը լայն օգտագործում ունեն, սակայն ցաւօք հայերէն չեն։ Դրանք օտարամուտ բառեր են, մեծաւ մասամբ՝ ռուսերէն։
Թիւրիմացութիւն չառաջացնելու նպատակով անմիջապէս պիտի ասեմ, որ ի հարկէ արտերկրում ապրող հայերն էլ իրենց բնակած վայրի ազդեցութեան ներքոյ, շատ թէ քիչ, օգտագործում են օտարամուտ բառեր։ Դժբախտաբար վերջին տարիներում քիչ չեն այն երիտասարդները, որոնք ոչ թէ անաղարտ հայերէն չեն խօսում, այլ ընդհանրապէս հայերէն չգիտեն։ Նրանց պարագան ամբողջութեամբ այլ է։ Չփորձելով արդարացնել պարագան պիտի ասեմ, որ դրա պատճառը ազգի գոյատեւման ու յարատեւման գրաւականն հանդիսացող հողում` այսինքն հայրենիքիում չապրելն է։
Հայաստանաբնակների պարագային դա բացատրւում է երկար տասնամեակներ Ռուսաստանի (Ցարական թէ Խորհրդային) կազմում լինելու, Ռուսաստանի հետ սերտ կապ ունենալու ու անընդհատ Ռուսաստան ճամբորդելու (ուսման, աշխատանքի թէ այլ), ուստի ռուսերէնի ուժեղ ազդեցութեան պատճառով։
Մինչեւ այստեղ թւում է ամէն ինչ հասկանալի է ու մեր կամքից անկախ՝ բնական։
Խնդիրը սակայն մտահոգիչ է դառնում այն ժամանակ, երբ տեսնում ենք, որ Հայաստանի անկախութիւնից 15 տարի յետոյ, ոչ միայն չեն պակսում այդ բառերը, այլ ընդհակառակն, իմ տպաւորութեամբ, էլ աւելի թափ է ստանում դրանց օգտագործումը։
Պատճառները մի քանիսն են, որոնց մասին կը գրեմ այլ առիթներով։
Յամենայնդէպս այդ բառերի չիմանալը երբեմն դժուարացնում է հաղորդակցութիւնը։ Որոշ դէպքերում էլ նոյնիսկ իմանալը, սակայն ճիշտ չարտասանելը ազդում է ապրանքների գների վրայ...
Ուստի կարծում եմ անօգուտ չի լինի ծանօթանալ այդ բառերից մի քանիսի հետ՝ հաղորդակցութիւնը հեշտացնելու, բայց ոչ թէ առկայ իրականութեան հետ յարմարուելու նպատակով։ Իրականութիւնը պիտի լինի այն, ինչ ամրագրուած է Հայաստանի Հանրապետութեան Սահմանադրութիւնում՝ "Հայաստանի Հանրապետութեան պետական լեզուն՝ հայերէնն է"։
1- Պռիւետ- Բարեւ
2- Պակա- Ցտեսութիւն
3- Մառշուտնի- Երթուղային մեքենայ
4- Պռոպկա- Խցանում (traffic)
5- Պաւառոտ- Շրջադարձ
6- Գայիշնիկ- Ճանապարհային ոստիկան
7- Վաբշչէ- Ընդհանրապէս
8- Վոբշէմ- Ընդհանուր առմամբ
9- Պռոստը- Պարզապէս
10- Մալադձեձ- Կեցցէ
Առայժմ այսքանն անգիր արէք, մնացածը յետոյ։
Բարեւներով՝
1 comment:
Շատ պատեհ բացատրութիւն մը կու տաք: Աւելին պիտի ըսէի. եթէ լեզուի մը բառամթերքին 60 առ հարիւրը օտար բառեր կը կազմեն, թող նոր եւ աւելի յարմար անուն մը գտնուի այդ լեզուին համար: Ամէն պարագային, Հայաստանի ռամիկ բերաններուն մէջի լեզուն կը մերժեմ իբրեւ հայերէն ճանչնալու:
Post a Comment