Thursday, June 28, 2007

ՀԱՍԱՐԱԿԱՎԱՐՈՒԹԻՒՆ ԵՒ ՄԻՋՈՑԱՎԱՐՈՒԹԻՒՆ

Կարդում եմ 2005 թուականին Երեւանում հրատարակուած Վ.Ա.Տուրեանի "Քաղաքականութեան փիլիսոփայութիւն" գիրքը։ Հանդիպում եմ այսպիսի մի նախադասութեան.- "Հասարակավար-ժողովրդավարութիւնը ձեւաւորուել է որպէս միջոցավարութեան այլընտրանք"։

Մի այլ տեղ՝ "...հասարակավար-ժողովրդավարութեան առանձին ջոկատներ ընդունում էին նաեւ մարքսականութեան յեղափոխական ճանապարհով միջոցավարութեան վերացման եւ հասարակավարութեան (սոցիալիզմի) հաստատման դրոյթը"։

Առաջին անգամն էի հանդիպում հասարակավարութիւն եւ միջոցավարութիւն բառերին։

Հասարակավարութիւնը հէնց նոյն ընկերվարութիւնն է (սոցիալիզմ) եւ միջոցավարութիւնը՝ դրամատիրութիւնը (կապիտալիզմ)։ Հեղինակը նոր բառեր է օգտագործել։

Արեւմտահայերը Social-ը թարգմանում են ընկերային, իրանահայերը՝ հասարակական, իսկ հայաստանահայերը՝ սոցիալական։

Սոցիալիզմը հայերէնում ընդունուած է ասել ընկերվարութիւն, իսկ թէեւ տրամաբանօրէն ճիշտ է հնչում նաեւ հասարակավարութիւնը, սակայն ականջիս մի տեսակ խորթ է։

Ինչ վերաբերում է միջոցավարութեանը, ապա պիտի ասել, որ սա արդէն ամբողջութեամբ նորութիւն է։ Կապիտալիզմը թարգմանւում է դրամատիրութիւն։ Չեմ կարծում, եթէ մէկին ասես միջոցավարութիւն, կը կռահի թէ խօսքն ինչի մասին է։

Այլ բան։
Գրքի առաջին էջում կարդում ենք՝ "Քաղաքականութեան փիլիսոփայութեանը նուիրուած հայերէն առաջին աշխատութեան* մէջ ..."։ Ապա առաջաբանում գրողն ասում է, որ օգտագործել է որոշ աղբիւրներ, որոնցից Ա.Ս.Պանարինի գիտական աշխատութիւնները։ Գրքի ներածութեան բաժնում գրուած է "Օգտագործւում են քաղաքական փիլիսոփայութեան մի քանի սահմանումներ։ Դրանցից մէկը պատկանում է նշուած առարկայի (խօսքը քաղաքական փիլիսոփայութեան մասին է) ԱՊՀ-ում առաջին դասագրքի հեղինակ Ա.Ս.Պանարինին"։

Նախ ԱՊՀ-ն պիտի լինի ԵՊՀ, այսինքն Երեւանի Պետական Համալսարան եւ ոչ ԱՊՀ, այսինքն Անկախ Պետութիւնների Համագործակցութիւն։ Սա տպագրական սխալ է։

Երկրորդ` չգիտեմ սա ինչ սէր է որոշների մօտ, որ փորձում են ամէն ինչում լինել առաջինը կամ այդպէս ձեւանալ։ Մի կողմից ասւում է, որ սա առաջին գիրքն է եւ միւս կողմից ասւում է, որ օգտագործուել է ԵՊՀ-ի առաջին դասախօներից մէկի աշխատութիւնները։ Եթէ օգտագործուել է, ուրեմն եղել է, եթէ եղել է, ուրեմն սա ինչպէ՞ս է առաջինը։

Երրորդ՝ քաղաքականութեան փիլիսոփայութեան կապակցութեամբ բազմաթիւ գրքեր կան։ Եթէ այդ բնագաւառում նոր բան չես ասում, աւելի լաւ չէ արտասհամանում գրուած քաղաքական փիլիսոփայութեան մի լաւ գիրք թարգմանէս։

Լաւ մնացէք։

* Խօսքը հէնց այս գրքի մասին է։

Tuesday, June 26, 2007

ԹԱՔՆՈՒԱԾ ԽԵՆԹԵՐԻ ՔԱՂԱՔԸ

Յունիսի 21-ի երեկոյեան կնոջս ու երեխայիս հետ Հանրապետութեան Հրապարակից Աբովեան փողոցով բարձրանում էինք։ Երաժշտութեան ձայն լսեցինք։ "Շարլ Ազնաւուր"-ի հրապարակում տեսանք բազմահարիւր մարդիկ, որոնք ունկնդրում էին Ռոք "Rock" համերգ։ Ելոյթ էր ունենում "Ոստան Հայոց" խումբը (վստահ չեմ անունը ճիշտ եմ ասում)։


Քիչ յետոյ մի այլ խումբ բեմ բարձրացաւ ու սկսեց ելոյթ ունենալ։ Ասացին, որ իրանահայ երիտասարդներ են։

Հանդիպեցի ծանօթ մարդկանց ու հետաքրքրուեցի՝ թէ սա ինչի՞ առիթով է։ Ասացին, որ Ֆրանսիայի դեսպանութեան նախաձեռնութիւնն է։ Ֆրանսիայում կայ աւանդոյթ, ըստ որի ամառուայ ամենաերկար օրը քաղաքներում տարբեր ոճի երաժշտական խմբեր ելոյթ են ունենում եւ այժմ Ֆրանսիայի դեսպանութիւնը նմանատիպ միջոցառում Երեւանում կազմակերպելով ուզում է այդ աւանդոյթը տարածել Հայաստանում։

Տղաս Ռոքի ազդեցութեան տակ՝

40-50 որպէ մնալուց յետոյ շարունակեցինք քայլել ու Աբովեան-Թումանեան խաչմերուկից քիչ վերեւ՝ "Art Bridge" սրաճարանի առջեւ տեսանք մի այլ խումբ, որոնք երգում ու նուագում էին։ Հետաքրքիր էր ջազը դրել էին մայթում ու նուագում էին։ Մի կէս ժամ էլ այդտեղ կանգնեցինք։

Շարունակեցինք քայլել եւ մի հարիւր մետր այն կողմ նկատեցինք երկու տղայի՝ մէկը գիթառով եւ միւսը այլ նուագարանով (անունը հայերէնով չգիտեմ), որոնք նստած էին մի ծառի տակ ու երգում էին։ Ականջիս կպաւ պարսկերէն բառեր։ Մօտեցայ ու տեսայ պարսիկներ են եւ երգում են պարսկերէն։ Քիչ անց բաւականին մարդ էր հաւաքուել։ Ուշադրութիւն դարձրի երգի բառերին ու ինչ տեսնեմ՝ երգում են հայրենիքի ցաւից։ Յետոյ սկսեցին երգել մի երգ, որի բառերը ծայրից ծայր հայհոյանք էր։ Թէ ում էին հայհոյում՝ յայտնի չէր, երգը, ըստ երեւոյթին, հասցէատէր չունէր, վստահ էլ չեմ, որ հաւաքուածները հասկանում էին բառերի իմաստը, որովհետեւ օրինակ ներկաներից մէկն իր կողքինից հարցրեց՝ "սրանք ինչերէ՞ն են երգում"։ Նշանակում է հաւաքուածներից ոչ բոլորն էին իմանում երգերի լեզուն։

Ազատութեան հրապարակում ջոկուեցի կնոջիցս։ Երբ քայլելով գնում էի միանալու ընկերներիս՝ մտածում էի երեւոյթի մասին ու մտքումս եկաւ այն՝ թէ Երեւանը կարելի է համարել թաքնուած խենթերի քաղաք։ Սովորական ժամանակ ամէն ինչ բնականոն հունով է ընթանում, սակայն մէկ էլ քաղաքը լցւում է խենթերով։

Գիշերուայ ժամը մէկ անց կէս երբ տուն հասայ կնոջիցս իմացայ, որ մեր ջոկուելուց յետոյ, երբ նա քայլելով հասել է Կոնսերուատորիայի դիմացի այգին, տեսել է, որ Կոմիտասի արձանի շրջակայքում դասական երաժշտութեան ելոյթ կայ, որը տեւել է մինչեւ ուշ գիշեր։ Ըստ նրա բաւականին յաջող եւ բարձր մակարդակի։

Իմ կարծիքով գեղեցիկ աւանդութիւն է եւ երեւոյթը ողջունելի է ու դրական։ Առնուազն մենք ընտանեօք հոգեկան բաւարարութիւն ապրեցինք։

Լաւ մնացէք։

Յ.Գ. (1) Առաջին անգամը չէ, որ Ռոք համերգ եմ լսում։ Մի բան, որ զանազանում է Ռոքի սիրահարներին` օրինակ դասականի սիրահարներից, դա նրանց արտաքինն է։ Ունկնդիրները կամ երկար մազ ունեն՝ պոչ արած (խօսքս տղաների մասին է), կամ ընդհանրապէս մազ չունեն (այսինքն խուզել են), կամ ոտից գլուխ տատու (Tatoo) արած են։ Հագուստներն էլ այլ կերպ է։ Եւ ամէն անգամ այս տիպի ռոքասէրների տեսնելիս մտածում եմ` սրանք հաւանաբար մի բաներ Ռոքի մասին լսել են, բայց թէ ինչ է այն իրականում` չեմ կարծում, որ գիտեն։

Յ.Գ. (2) Խօսքերն աւելորդ են.-

Monday, June 25, 2007

WELCOME TO ARMENIA

Չգիտեմ այսպիսի դէպքեր միայն ինձ են պատահում, թէ բոլորին էլ պատահում են։ Ինչպիսի՞ դէպքեր։ Ասեմ՝ Կիրակի գիշեր երթուղային մեքենայով ընտանեօք զբօսայգուց վերադառնում էինք տուն։

Կինս էր, երկու քոյրիկներս, տղաս ու ես։ Նստեցինք երթուղային մեքենայ, որում երեք հոգի կային։ Ես բարձրացայ թէ չէ՝ մի երիտասարդ տղայ ինձ ասաց "Welcome to Armenia"։

Նայեցի տղային ու դէմքից, հագուստից ու մազերի ձեւից հասկացայ, որ տեղացի է, պարզապէս մեզ շփոթել է զբօսաշրջիկների հետ։ Ասացի` "Ողջոյն։ Ինչպէ՞ս ես"։ Ասաց՝ "Ողջոյն։ Լաւ եմ"։

Մտածեցի նա արդէն կռահեց, որ մենք հայ ենք (կամ առնուազն հայերէն գիտենք)։

Քիչ անց քոյրիկս պատուհանից դուրս նայելով ասաց՝ "Սա այնինչ խանութն է"։ Ես դեռ չէի հասցրել պատասխանել, որ տղան անմիջապէս ասաց՝ "Yes, it is"։

Մտածեցի այս տղան ինչպէս չի անդրադառնում, որ մենք հայ ենք կամ հայերէն գիտենք, երբ իրար հետ հայերէն ենք խօսում։

Ճանապարհին շատացան ուղեւորներն ու քիչ անց մի երիտասարդ տղայ՝ այծէմօրուքով, իր կնոջ ու փոքր տղայի հետ (յետոյ իմացանք մէկ տարեկան է) բարձրացան։

Տղան այս անգամ նորեկներին ասաց՝ "Welcome to Armenia"։

Նորեկ մարդն էլ պատասխանեց` "Thank you"։

Տղան շարունակեց՝ "Do you like Armenia?"։

"Yes, I like"։

Այս անգամ թիրախը ճիշտ էր ընտրուած, յատկապէս, որ մարդ ու կին իրար ու մէկ տարեկան երեխայի հետ անգլերէն էին խօսում։

Ու խօսակցութիւնը շարունակուեց անգլերէնով՝ տղան կիսատ-պռատ անգլերէնով, նորեկ մարդն էլ` մաքուր անգլերէնով։

Քիչ անց։

"Where are you from"?.- Հարցրեց տղան։
՚
"Armenia"։.- Պատասխանեց մարդը։

"Armenia"?

"Yes":

"Ապէր հա՞յ ես"։.- Հարցրեց տղան։

"Այո, հայ եմ"։

Ուղեւորները ծիծաղում էին։

Քիչ անց տղան վարորդին` "Վարպետ ջան, մի հայերէն երգ դիր մեր արտասահմանցի բարեկամների համար"։

Վարորդը՝ "Մագս* փչացել ա"։

Նորեկ մարդը տղային՝ "Դու երգի"։

"Երգեմ"։ Ու սկսեց բարձր ձայնով երգել՝ "Ախ հօրս նոր եմ դրել հողի տակ..."

"Ի՞նչ ես երգում"։ Բողոքեցին ուղեւորները։ "Մի ուրախ երգ երգիր"։

Ու տղան մի ուրախ երգ երգեց, այնպէս որ թերեւս Թաթան կը նախանձէր։

Չգիտեմ այսպիսի դէպքեր բոլորին են պատահում թէ միայն ինձ, յամենայնդէպս ընտանիքով ուրախ ու զուարթ տուն վերադարձանք։

Եզրակացութիւն (1) Տղան ինչ մեծ ցանկութիւն ու հետեւողականութիւն ունէր անգլերէն խօսելու համար։

Եզրակացութիւն (2) Ժողովրդի հետ շփուելու ամենալաւ ձեւերից մէկը հանրային փոխադրամիջոցից օգտուելն է։

Եզրակացութիւն (3) Նմանատիպ դէպքերը լաւ առիթ են, որպէսզի մարդ փորձի ինքն իրեն աւելի լաւ ճանաչել։ Օրինակ ինչու ես հէնց սկզբից փորձեցի այդ տղային հասկացնել, որ ես հայերէն գիտեմ ու նորեկ մարդը, թէեւ մեծ հաւանականութեամբ սկզբից էլ կռահել էր, որ տղան հայ է ու հայերէն գիտէ, սակայն նրա հետ անգլերէն խօսեց` չփորձելով հէնց սկզբից նրան հասկացնել տալ, որ ինքն էլ հայ է ու հայերէն գիտէ։ Դրա համար էլ որոշ մարդիկ կարողանում են նոր շրջապատում անմիջապէս ծանօթութիւն ու ջերմ յարաբերութիւններ հաստատել ու որոշ մարդիկ՝ ոչ։ Սա արդէն անհատականութեան ու հոգեբանութեան հարց է։

* Ձայնագիր։

Saturday, June 23, 2007

ՀԱՄԱԿԱՐԳՉԻՍ ՊԱՏՄՈՒԹԻՒՆԸ

17 oրուայ ընդմիջումից յետոյ այսօրուանից սկսում եմ կրկին գրել։

Ինչ՞ն էր համակարգչիս փչանալու պատճառը։Պարզուեց՝ ոչ համացանցին միանալով virus-ների յարձակումներն ու ոչ էլ տղայիս միջոցով այն օրը 10-15 անգամ միացնել-հանգցնելը։

Պատճառը էլկտրահոսանքի տատանումներն են եղել, որի հետեւանքով էլ վնասուել է Motherboard-ը։

Էլեկտրահոսանքի տատանումները Երեւանում շատ սովորական երեւոյթ են։ Դրա հետեւանքով յաճախ է պատահում, երբ տան էլեկտրական սարքաւորումներն այրւում են։
Օրինակ քանի ժամանակ առաջ ընկերներիցս մէկը՝ ընտանեօք հիւր է գնացել ու վերադարձին տան էլեկտրական սարքաւորումները (սառնարան, հեռուստացոյց եւ այլն) գտել է այրուած։
Իսկ հատուցում ստանալու համար մարդիկ չգիտեն ում օձիքը բռնել։

Համակարգիչս նորոգող մասնագէտն ասում էր, որ իրենք օրական մեծ թուով համակարգիչներ են ստանում, որոնք այրուել կամ վնասուել են էլեկտրահոսանքի տատանումների պատճառով։

Խնդիրն ինչու՞ բարդացաւ։ Որովհետեւ իմ համակարգիչը "Pentium 3" էր եւ պարզուեց, որ դրա նոր Motherboard-ը շուկայում չկայ, ուրեմն պիտի գնել օգտագործուածը (երկրորդ ձեռք), որը ձմերուկ գնելու նման մի բան է, այսինքն միայն կտրելուց յետոյ կիմանաս կարմիր է թէ սպիտակ։ Ի՞նչ անել։ "Համակարգիչը Upgrade անել", սա էր մասնագէտի պատասխանը, սակայն Upgrade անել այսինքն` մի քանի հարիւր դոլար ծախսել։ Մի բան, որի կարիքը բացարձակապէս չունէի, եթէ էլեկտրահոսանքի տատանումները համակարգիչս փչացրած չլինէին։

Եւ այդպէս ձգձգուեց ու մնաց, մինչեւ ի վերջոյ 85000 հայկական օրէցօր արժեւորուող դրամ ($ 1 US = 342 AMD) ծախսելով մի կերպ լուծուեց հարցը։

Լաւ մնացէք։

Wednesday, June 6, 2007

ՀԱՄԱԿԱՐԳԻՉՍ ՓՉԱՑԵԼ Է

Անցեալ Կիրակի գիշեր` ժամը 12։00-ի մօտերը մի նամակ էի մեքենագրում, երբ մէկ էլ համակարգիչս ինքն իրեն յանգաւ։

Ջանքերս այն վերակենդանացնելու ուղղութեամբ արդիւնք չտուեցին։

Համակարգիչս երեք պատճառով կարող է փչացած լինել.-
1.- Համացանցին միանալու պատճառով յարձակման է ենթարկուել virus-ների կողմից։

2.- Նկատի ունենալով, որ տղաս օրը 10-15 անգամ այն միացնում ու յանգցնում է, համակարգիչը էլ չի դիմացել ճնշմանը։

3.- Այլ բան։

Ինչեւէ այսօր այն յանձնեցի նորոգման։

Լաւ մնացէք։

Sunday, June 3, 2007

ԲՈՒՇԻ ԱՇԽԱՏԱՎԱՐՁԸ

Նկատի ունենալով ԱՄՆ դոլարի նկատմամբ հայկական դրամի արժեւորման գործընթացի շարունակութիւնը (այսօր արդէն $1 ԱՄՆ = 340 հայկական դրամ է) եւ փորձագէտների կարծիքով եթէ այսպէս շարունակուի շուտով դրամի ու դոլարի տեղը կը փոխուի, ասում են` Ջորջ Բուշը դիմել է ԱՄՆ-ի Կոնգրեսին իր աշխատավարձը հայկական դրամով վճարելու խնդրանքով։

Ճիշտ է թէ սուտ՝ չգիտեմ։

Լաւ մնացէք։

Saturday, June 2, 2007

ԲՈՌՇԻ ՈՒ ԱՂՑԱՆԻ ՊԱՏՄՈՒԹԻՒՆԸ

Այսօր հինգ ընկերներով՝ երեք պարսկահայ եւ երկու հայաստանահայ, գնացինք ճաշի։

Մատուցողուհին մօտեցաւ մեզ եւ հարցրեց՝ ինչ էք ուզում ուտել։

Առաջինը ես պատասխանեցի՝ "Աղցան" "Salad"։

Ինձ երկրորդեցին միւս երկու պարսկահայերը։

Հայաստանահայերը ասացին՝ "Չէ մենք աղցան չենք ուզում, բոռշ ենք ուզում"։

Անմիջապէս մտքովս անցաւ եւ սեղանակիցներիս էլ ասացի, որ ահա հէնց այս ճաշատեսակի ընտրութիւնից էլ կարելի է զգալ ռուսական ազդեցութեան չափը մեր երկրի ժողովրդի վրայ։
Բոռշը ռուսական ջրիկ կերակրատեսակ է եւ հայաստանահայերին աւելի հարազատ, քան ասենք օրինակ աղցանը կամ պիցցան։

Ընկերներս, զարմանալիօրէն, ընդունեցին կարծիքս։

Լաւ մնացէք։

Friday, June 1, 2007

ԵՐԵԽԱՆԵՐԻ ՀԱՄԱՇԽԱՐՀԱՅԻՆ ՕՐԸ

Այսօր երեխաների համաշխարհային օրն է։

Հայաստանում որոշ հեռուստաընկերութիւններ իրենց առաւօտեան հաղորդումները նուիրել էին երեխաներին։

Երեւանում էլ օրուայ տարբեր ժամերին տարբեր թաղամասերում այդ առիթով տեղի ունեցան միջոցառումներ։

Արդէն աւանդական է դարձել Յունիսի 1-ի երեկոյեան "Կասկադում" կազմակերպուող միջոցառումը, որին մասնակցում են մեծ թուով երեխաներ։

Քաղաքապետարանի նախաձեռնութեամբ էլ ամէն տարի "Օպերայի" հրապարակում երեխաները գունաւոր կաւիճներով նկարում են գետնի վրայ։

Երեխաների համաշխարհային օրը շնորհաւորելով բոլոր բոլոր երեխաներին՝ նրանց ցանկանում են առողջութիւն, անամպ երկինք, կանաչ ճանապարհ ու ամենայն բարիք։