Monday, July 27, 2009

ԴԱՍԱԽՕՍՈՒԹԻՒՆ

Դասախօսութիւն պատանեկանի վարիչների համար, Դիլիջան, 4 Յունիսի 2009 թ.

Sunday, July 26, 2009

ԱԽԱԼՔԱԼԱՔԻՑ Ա...

"Քոյրիկ ջան, ամուսինդ Ախալքալաքից ա"։

"Ոչ"։

"Բա էնօրը տելեւիզըռից տեսայ ջաւախքցիների համար կռիւ էր անում"։

"Չէ, դաշնակ ա"։ - Ընկերոջն օգնութեան է հասնում մէկ ուրիշը։

"Հա՞, դաշնա՞կ ա"։

"Ոչ, դաշնակցական է"։

"Ես դաշնակներին չեմ սիրում, նրանք հայրենիքը ծախեցին"։

"Դա ձեր կարծիքն է։ Նրանք հայրենիքը ոչ ծախել են, ոչ էլ ծախելու են"։

"Ես գրքերում եմ կարդացել"։

"Սխալ գրքեր էք կարդացել"։

"Բա ինչպէ՞ս պիտի մտնել Դաշնակցութիւն կուսակցութեան մէջ"։

"Դիմում պիտի տաք"։

"Մի բան տալի՞ս են"։

"Չէ, Դաշնակցութեան մէջ հակառակն է, անդամներն են մի բան տալիս"։

"Եաա, հերքի չի գնամ անդամ դառնամ, մի բան էլ տամ"։

Վերոյիշեալ խօսակցութիւնը տեղի է ունեցել մի քանի օր առաջ կնոջս ու մեր շէնքին կից շէնքի առջեւ առաւօտից գիշեր նարդի ու շախմատ խաղացող մի քանի 55-65 տարեկան մարդկանց միջեւ։

Կինս անցնելիս է եղել, երբ, ինչպէս տեսնում էք, առանց որեւէ այլեւայլի ու ծանօթութեան ու բարեւ, Աստծոյ բարեւի, մարդիկ սկսել են հարցաքննել նրան։

Կարճ տեւած խօսակցութեան մէջ մտորումների տեղիք տուող հետաքրքիր, բայց մաշուած մտքեր կան, ինչպէս "դաշնակ", "ջաւախքցիների համար կռիւ տալ", "հայրենիքը ծախել", "մի բան տալիս են" եւ այլն։

Սակայն ինձ աւելի շատ հետաքրքրում է այդ մարդկանց կարգավիճակը։ Առանց արձակուրդի առաւօուանից ուշ գիշեր շէնքի առջեւ նարդի ու շախմատ խաղացող մարդիկ ո՞ր եկամուտով են ապրում։

Լաւ մնացէք։

Friday, July 24, 2009

ՍԵՌԱՅԻՆ ԱՆՀԱՒԱՍԱՐՈՒԹԻՒՆ

Երեկ հրաւիրուած էի մասնակցելու “My Nation” գրքի շնորհահանդէսին։

Հրաւիրատոմսում նշուած էր՝ “Հրաւիրուած էք ընտանեօք”։ Կինս էլ ցանկութիւն յայտնեց մասնակցելու։

Սակայն ի՞նչ անենք տղայիս։ Մեզ հետ տանել չենք կարող։ Իսկ երկու ժամ ու՞մ մօտ թողնենք։ Նկատի ունենալով, որ մօտ բարեկամներ չունենք (մեծ պապ, մեծ մամ եւ այլն), որի մօտ թողնենք, ուրեմն մէկնումէկս տանը պիտի մնայ ու երեխային պահի։ Ո՞վ։ Գրքի հեղինակն իմ ծանօթն է։ Ուրեմն շնորհահանդէսի հրաւէրն առաջին հերթին ինձ է ուղղուած։ Ուրեմն առաջին հերթին ես պիտի ներկայ լինեմ։

Մասնակցեցի, սակայն ծրագրի ամբողջ տեւողութեան ընթացքում մտածում էի, որ անարդարութիւն է տեղի ունեցել։ Մտածում եմ սա սեռային անհաւասարութեան արտայայտութիւն է։ Ինչու՞ պիտի կինս տանը մնար ու չմասնակցէր, իսկ ես մասնակցէի։ Ես մասնակցում եմ, նոր ծանօթներ եմ գտնում ու անընդհատ մեծացնում եմ իմ ընկերական շրջապատը։ Նա տանը նստում է, նոր ծանօթներ չի գտնում ու անընդհատ մնում է իր նոյն ընկերական շրջապատում։

Կարծում եմ սցենարը նոյնն է շատ ու շատ ընտանիքների պարագային էլ։

Ի՞նչ պիտի անել։

Լաւ մնացէք։

Friday, July 17, 2009

ԲԱԽՏ ԿԱՄ ՊԱՏԱՀԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ

”Շանթ” հեռուստաալիքի երեկուայ “Հորիզոն” ծրագրի հիւրն էր հանգստի կոչուած մի օդաչու, Խալաթեան ազգանունով, որը ներկայիս “Արմաւիա” օդանաւային ընկերութեան ուսումնական բաժնի պետի տեղակալն է։

Հետաքրքիր ու ահաւոր տեղեկութիւններ տուեց, որոնցից մի քանիսը գրի եմ առնում.-

- Ամբողջ Խորհրդային Միութիւնը գիտի, որ “Տոպոլով” օդանաւի արտադրութեան համար սերտիֆիկատ (արտօնագիր) չէին տալիս եւ ի վերջոյ քանի որ շահագրգիռ կողմերը Պոլիտ Բիւրոյում ծանօթ ունէին (տուեց մէկի անունը, որը չեմ յիշում) կարողացան նրա միջոցով ստանալ սերտիֆիկատ։

- Ըստ վիճակագրական տուեալների “Տոպոլով” օդանաւերը ամէն 40000 ժամ (քառասուն հազար) թռիչքի պարագային մէկ վթար են ունենում (խօսքը մէկ օդանաւի մասին չէ, այլ տուեալ տեսակի օդանաւերի ընդհանուր թռիչքաժամերի), մինչդեռ Բոյինգի պարագային դա 1000000 (մէկ միլիոնից աւելի) ժամ թռիչքի պարագային է լինում եւ Էյր Բասի պարագային երկու միլիոնից աւելի թռիչքի պարագային։

- Տոպոլով (եւ ընդհանրպաէս ռուսական) օդանաւերի տեխզննումը միշտ չէ որ իրականանում է ըստ պահանջի։ Բացայայտուել են դէպքեր, երբ մարդիկ կաշառք են տուել ու ստացել տեխզննման վկայագիր*։

- Արձանագրուել են դէպքեր, երբ օդանաւի աշխատամասերը նորոգուել են ոչ թէ համապատասխան վայրում, այլ մի ինչ որ մէկի տան գարաժում։

- “Տոպոլով” օդանաւերն ունեն երեք շարժիչ եւ եթէ նոյնիսկ երեք շարժիչներն էլ չաշխատեն հմուտ օդաչուն կարող է արտակարգ վայրէջք կատարել։ Սակայն “Տոպոլովների” պարագային կատարւում է հետեւեալը՝ շարժիչը չի աշխատում եւ անջատում է օդանաւի հիդրաւլիկ համակարգը։ Արդիւնքում օդանաւը չի ենթարկւում օդաչուին։ Այն վերեւ ու ցած չի անում։

- 95-96 թուականներին հայ օդաչուներն աշխատում էին Իրանական “Մահան Էյր” օդանաւային ընկերութեան համար։ Պատահել են դէպքեր, երբ օդաչուն թռիչքից առաջ կենտրոնին տեղեկացրել է, որ օդանաւում նկատում է անսարքութիւն եւ կենտրոնն էլ պատասխանել է` “ոչինչ, թռէք, ոչ մի բան չի լինի”։

- Պատահել է օդանաւի շարժիչը նորոգել են եւ թռիչքից առաջ պարզուել է, որ շարժիչի իւղում երկաթի կտորներ կան։ Նոյնը պատահում է նաեւ մեքենաների պարագային։ Օդաչուն փոխանցել է, որ խնդիր կայ եւ կենտրոնն էլ պատասխանել է` “ոչինչ, թռէք”։

Չեմ շարունակում։

Խալաթեանի ասածները գրեցի յիշողութեամբ։ Հետաքրքրուողները ասածների մասին ստոյգ իմանալու համար կարող են դիմել “Շանթ” հեռուստաընկերութիւն։

Եզրակացութիւն։ Երրորդ աշխարհի բնակիչները կամ բախտի բերմամբ են ապրում կամ էլ պատահմամբ։

Պինդ մնացէք։

Ի դէպ նոյնը կատարւում է մեքենաների տեխզննման պարագային Հայաստանում։ Ի բրդէ մեքենաները տարին մէկ անգամ պիտի տեխզննում անցկացնեն ու եթէ չեն համապատասխանում պահանջուած չափանիշներին, պիտի վերացնել մեքենայի անսարքութիւնները, սակայն մեքենավարները փող են տալիս (կաշառք) ու ստանում համապատասխան վկայագիր եւ պիտակն ամենայն հպարտութեամբ փակցնում մեքենայի դիմապակուն (այդ գումարը մի ժամանակ 4000-5000 դրամ էր)։ Հայաստանում ով մեքենայ ունի, գիտի ինչ եմ ասում։

Այսքանը գիտէի, բայց որ այն կիրառւում է նաեւ օդանաւերի պարագային՝ չգիտէի։

Wednesday, July 15, 2009

Monday, July 13, 2009

“ՎԱՂԱՐՇԱՊԱՏ”

Ամերիկայի Միացեալ Նահանգների Արեւմտեան ափի ՀՅԴ Երիտասարդական միութեան ութ անդամներ YouthCorps ծրագրի շրջանակներում գտնւում են Հայաստանում։ Խմբի հիմնական նպատակն է մեկնել Գիւմրի, որտեղ մէկ ամիս պիտի իրականացնեն կրթադաստիարակչական եւ բարեգործական աշխատանքներ։

Խմբի անդամները երեկ այցելել են Էջմիածին, որից յետոյ Էջմիածնի մօտակայքում գտնուող “Վաղարշապատ” ճաշարանում ընթրել են ու լաւ ժամանակ անցկացրել։ Ուշ երեկոյեան վերադարձել են տուն։

Երկուշաբթի առաւօտեան, երբ աշխատանքի եկայ, խմբի պատասխանատուն մօտս եկաւ տխուր ու մտահոգ։ “Ի՞նչ է պատահել”, lարցրի։ Պարզուեց, որ պատասխանատուն փողի պայուսակը, որի մէջ է եղել խմբի ամբողջ գումարը, մի քանի հազար դոլար, եւ անձնագիր (passport) տեղ է թողել ճաշարանում։

Հայաստանի մեր ընկերներից մէկին խնդրեցի, որպէսզի խմբի անդամների հետ գնայ ճաշարան եւ խօսի տնօրէնի հետ։ Գնացին։ Ու ահա քիչ անց վերադարձան ուրախ ու զուարթ։

Մատուցողը սեղանի վրայից գտել, վերցրել է պայուսակը ու այն յանձնել տնօրէնին։ Տնօրէնն էլ պայուսակը պահել ու առանց որեւէ այլեւայլի վերադարձրել է տիրոջը, տեղեկացնելով, որ մտադիր է եղել այդ մասին տեղեկացնել ոստիկանութեանը։ Առ ի շնորհակալութիւն պատասխանատուն մատուցողին պարգեւատրել է։

Սա էլ մի լաւ ու դրական երեւոյթ։

Այնպէս որ Էջմիածին գնալիս խորհուրդ է տրւում ճաշել “Վաղարշապատ” ճաշարանում։

Լաւ մնացէք։

Wednesday, July 8, 2009

3 - 2

“Միշտ չէ, որ ախոյեանները յաղթում են…”

“Այո, բոլորն էլ գիտեն որ Բրազիլիան պաշտպանական գծում միշտ էլ թոյլ է եղել…”

“ԱՄՆ-ն մէկ անգամ նորից անակնկալ մատուցեց, տեսէք ինչ են անում…”

“Սա Բրազիլիան է, որը կրկին ապացուցում է, որ ինքն ախոյեան է…”

“Բրազիլիայի դէմ խաղալը ոչ մէկ խմբի համար հեշտ չէ…”

“Երկրորդ տեղն էլ ԱՄՆ-ի համար շատ է…”

Կոնֆեդերացիայի եզրափակիչ խաղի ժամանակ, առաջին երեք նախադասութիւններն ու դրանց նման բազմաթիւ այլ նախադասութիւններ խաղի մեկնաբանը արտայայտեց ԱՄՆ-ի առաջին ու երկրորդ գոլերը խփելուց յետոյ։

Վերջին երեք նախադասութիւնները Բրազիլիայի գոլերից յետոյ…

Մէկը չկայ մեկնաբանին ասի, ախպէր ջան, դու ասա հիմա գնդակն ում մօտ է ու ում փոխացեց ու նման բաներ։ Քեզ պարտաւորուած մի զգայ գոլ խփողի գովքն անել ու յետոյ ընկնել կրակը ու այս անգամ նոր գոլ խփողի գովքն անել։ Այդ էլ Բրազիլիայի նման գերհզօր խմբի խաղը մեկնաբանելիս։

Խաղը դիտելիս ես մէկ անգամ նորից եկայ այն համոզման, որ բոլոր այն մրցաշարերին, որ Բրազիլիան մասնակցում է, չպիտի խօսել առաջնութեան մասին, այլ երկրորդութեան, որովհետեւ առաջինն այն գլխից արդէն յայտնի է։

Ի դէպ մանկութիւնից մինչ օրս ես Բրազիլիայի ջերմ երկրպագուներից եմ։ Ու դա պատահական չէ։ Իրանի այն քաղաքում, որտեղ ես ծնուել եմ, եթէ ոչ ամբողջ քաղաքը, գոնէ բնակչութեան ջախջախիչ մեծամասնութիւնը Բրազիլասէր էր։ Այնքան, որ նոյնիսկ քաղաքի ֆուտբոլային խումբը Բրազլիլիայի մարզազգեստի նման մարզազգեստ էր հագնում…

Այդ ամբողջ զգացումը փոխանցուել է նաեւ ինձ։

Լաւ մնացէք։