Tuesday, December 30, 2008

2009

ՇՆՈՐՀԱՒՈՐ ԱՄԱՆՈՐ
ԵՒ
ՍՈՒՐԲ ԾՆՈՒՆԴ



ԹՈՂ 2009-Ը ԼԻՆԻ ԱՌՈՂՋՈՒԹԵԱՆ, ՅԱՋՈՂՈՒԹԵԱՆ, ԽԱՂԱՂՈՒԹԵԱՆ, ՍԻՐՈՅ ՈՒ ՀԱՐՍՏՈՒԹԵԱՆ ՏԱՐԻ*։

* Հերթականութիւնը ըստ ճաշակի։

Monday, December 29, 2008

ԱՄԱՆՈՐԻ ՍԵՄԻՆ

Ամանորի սեմին Երեւանից կարող եմ գրել հետեւեալը.-

1.- Ձիւն է գալիս։ Քաղաքը սպիտակել է։ Երթեւեկելը դժուարացել։ Այսօր գրանցուել եմ բազմաթիւ պատահարներ։

Սակայն ցարդ յարաբերաբար տաք ձմեռ ենք ունեցել։ Տեսնենք շարունակութիւնն ինչ կը լինի։

2.- Գնումների նպատակով եղել եմ մթերային մի քանի մեծ խանութներում (Super Market)։

Անցեալ շաբաթ գիշեր, ժամը 10:00-ին, ընտանիքով որոշեցինք գնալ գնումների։ Մտածեցի ուշ գնալ, որպէսզի խճողում չլինի։ Չերկարացնելու համար ասեմ, որ սայլակների խցանում (traffic) էր առաջացել, այնպէս ինչպէս մեքենաների խցանում է առաջանում։ Առաջ շարժուել չէր լինում։ Հերթեր էին (ու ոչ միայն այդ խանութում, պարագան նոյնն է մօտաւորապէս բոլոր խանութներում էլ)։

Այն տպաւորութիւնն ստացայ, որ աշխարհի վերջին օրը եկել է, գնումներ, գնումներ ու գնումներ։ Շատ եմ լսել “ոչ ոք մեր նման Նոր Տարին չի նշում”, որոշներն ասում են “ուտող, խմող ազգ ենք”, որոշները “սա մշակոյթի ու քաղաքակրթութեան պակասից է”, որոշները դրուատանքով են արտայայտւում այս երեւոյթի մասին, որոշները բացասաբար, ես էլ չմտնելով ազգի ինքնութեան ու նկարագրի խոհափիլիսոփայական վերլուծութիւնների մէջ ընդամէնն ասում եմ, որ ուրախանում եմ, երբ տեսնում եմ, որ մարդիկ այդքան գնումներ են անում, ուրախանում եմ, որ մարդկանց տները լցւում են բուրք ու բարիքով, պարզապէս տխրում եմ, երբ շրջապատումս տեսնում եմ մարդիկ, որոնք ի վիճակի չեն այդքան գնումներ անել։ Սա լաւ չի։ Մենք պիտի կերտենք այնպիսի երկիր ու այնպիսի հասարակարգ, որտեղ երեխաների դէմքից ժպիտը չպակսի։

3.- Հանրապետութեան Հրապարակի տօնածառը տեղադրել են ու զարդարել։ Երեկոյեան ժամերին եւ տօնածառի, եւ հրապարակի շրջապատում բազմաթիւ գոյնզգոյն լոյսեր են վառւում, ակնահաճոյ ու լիցքաւորող, մարդ (առնուազն ես) լցւում եմ տօնական տրամարդութեամբ։ Հանրապետութեան Հրապարակը գեղեցիկ է։

Լաւ մնացէք։

Tuesday, December 23, 2008

"ՄՏՈՐՈՒՄՆԵՐ ՄԱՅՐԵՆԻԻ ՄԱՍԻՆ" (՛3)

Մի հպանցիկ հայեացք Հայաստանի Հանրապետութիւնում հեռարձակուող հեռուստաընկերութիւնների ծրագրերին լեզուական եւ բովանդակային առումով, աւելի կը յստակեցնի ողբերգութեան չափը։ Խօսենք օրինակներով։

Ի բացառեալ “Հ1”-ի, մնացած բոլոր հեռուստաընկերութիւններով հեռարձակուող տեսաերիզները (Film) սփռւում են ռուսերէնով (սա անշուշտ չի նշանակում, որ “Հ1”-ը այս առումով փայլուն վիճակում է)։ Սա կատարւում է այն պայմաններում, երբ օրէնքը պահանջում է հեռուստաընկերութիւններից, որ հեռարձակումները պիտի լինեն հայերէնով։ Հեռուստաընկերութիւններն էլ վերոշարադրուածը բացատրում են թարգմանութեան մեծ ծախսով, այսինքն նիւթապէս ի վիճակի չեն տեսաերիզը թարգմանել հայերէնի։ Յետ՞ոյ։

Հեռուստաընկերութիւնը ի վիճակի չէ տեսաերզիը թարգմանել հայերէնի, դրանից պիտի՞ տուժի ազգը, նոր սերունդը։ Ի վիճակի չէ, թող փակուի։ Թող ում մտքով անցաւ հեռուստաընկերութիւն չբացի։ Իսկ չէ որ հեռուստաընկերութեան տնտեսութիւնը (Bisuness) համարւում է ամենաշահաւէտ տնտեսութիւններից մէկը։ Ուրեմն ու՞ր են գնում շահերը։ Եւ ի վերջոյ եթէ խնդիրը զուտ նիւթականի հետ է կապուած, ապա ինչպէ՞ս, ի՞նչ միջոցներով են հեռուստաընկերութիւնները թարգմանում ՀարաւԱմերիկեան բազմաշար հեռուստատեսաերիզները (Serial), որոնք հաճախ ամիսներ շարունակ ամէն օր ցուցադրւում են։ Սրանք անվճա՞ր են թարգմանւում։ Ի դէպ բազմաշար հեռուստատեսաերիզների ցուցադրման լուրջ ու անզիջում մրցակցութիւն կայ հայրենի հեռուստաընկերութիւնների մէջ։

Այլ օրինակ։ Ոչ միայն անընդհատ, կրկնում եմ անընդհատ հեռարձակւում են ռուս եւ օտարազգի երգիչների երգերը, այլ հայ երգիչները ռուսերէն երգելու գործում չեն զիջում ռուս երգիչներին։ “Հ1”-ով հեռարձակուող ու մեծ ընդառաջում գտած “Երկու աստղ” ծրագրում երգիչ-չերգիչները առիթով ու անառիթ երգում են ռուսերէն։ Եւ այդ հաղորդումը դիտում են ոչ միայն Հայաստանի Հանրապետութիւնում, այլ Սփիւռքում։ Հարց է առաջանում։ Ս՞ա էլ է նիւթականի հետ կապուած։ Թէ՞ մի ինչ որ ներքին ցանկութիւն, մղում, գերազանց սէր կայ դէպի օտարներն ու օտար լեզուն։

Այլ օրինակ։ Հաղորդավարը լաւապէս տիրապետելով հայերէնին, խօսում է ու հաղորդումը վարում է ռուսերէնով։ Ինչու՞։ Սա՞ էլ է կապուած նիւթականի հետ։ Ռուսերէնին այսքան ինքնակամ տրուելու պատճառն ու շարժառիթը ո՞րն է։

Մանկական հաղորդումներում ռուսերէն շարժապատկերներ, ռուսերէն մանկական երգեր, ռուսերէնով հաղորդում, չէ որ այդ ծրագրերը դիտող երեխաների լեզուամտածողութիւնը սկսում է ձեւաւորուել հէնց այդտեղից։

Էլ չենք խօսում հաղորդավարների հայերէնի իմացութեան ահաւոր ցած ու անգրագետ մակարդակի մասին (բացառութիւններ կան, խօսքը համընդհանուր վիճակի մասին է), երբ պետական այրերն են նոյն մակարդակի հայերէնով խօսում՝ կառավարուեթան նիստում, Ազգային Ժողովի դահլիճում կամ մամլոյ ասուլիսների ժամանակ։

Վերը բերուած օրինակները ընդամէնը մի չնչին նմուշն են այն ամբողջից, ինչ այսօր կայ ու տեղի է ունենում Հայաստանի Հանրապետութիւնում։ Օրինակները կարելի է շարունակել, սակայն կարծում եմ, հէնց այսքանն էլ բաւական է ապացուցելու, որ հայապահպանման ու հայերէնապահպանման հարց գոյութիւն ունի ոչ միայն Սփիւռքում, այլ նաեւ հայրենիքում։

Հարց, որին պիտի շատ աւելի լուրջ ուշադրութիւն դարձնեն ազգի ճակատագրով մտահոգ հայերը։

Monday, December 22, 2008

"ՄՏՈՐՈՒՄՆԵՐ ՄԱՅՐԵՆԻԻ ՄԱՍԻՆ" (2)

“Լեզուի պետական տեսութիւնը” Երեւանի փողոցներում ցուցանակներ է փակցնում հետեւեալ բովանդակութեամբ` “Հայաստանի Հանրապետութեան պետական լեզուն հայերէնն է”։ Սա նշանակում է, որ “Լեզուի պետական տեսչութիւնը” վտանգ է զգում հայերէնի պահպանման ուղղութեամբ եւ իրեն պարտաւոր զգում բնակիչներին յիշեցնել թէ որն է նրանց լեզուն։ Յիշեցնենք, որ ՀՀ Սահմանադրութեան 12-րդ յօդուածի “Լեզուի մասին” օրէնքի համաձայն՝ “ՀՀ պետական լեզուն հայերէնն է, որը սպասարկում է կեանքի բոլոր ոլորտները”։

Երեւանի փողոցներում ամենաանուշադիր անցորդն անգամ կը նկատի, որ խանութների, սրճարանների, ճաշարանների ու հազար ու մի մասնաւոր տնտեսութեան անունը հայերէն չէ։ Երբեմն մարդ շփոթւում է` սա Երեւանն է թէ Լոնդոնը, Չիկագօն կամ էլ մէկ այլ քաղաք՝ “Դայմոնդ”, “Մառկօ Պոլօ”, “Տեռանովա”, “ԱրտԲրիդջ”, “Գոլդըն Ստար”, “Մանհեթէն”, “Ստուդիո 26”, “Ստար”, “Մուլտի Գրուպ”, “Ստար Սիթի”, “Միւզիկ Լենդ”, “Դիսկ Լենդ”, ”Դիսկ Վորլդ”, “Դիսկ Պլանետ” …այս շարքն անվերջանալի է։

Սա նորաձեւոթիւ՞ն է։ Բարձր մակարդակի կամ ինչպէս այսօրուայ Հայաստանում շատ են սիրում ասել ու կրկնել՝ էլիտարութեան նշա՞ն։ Թէ բարդոյթի հետեւա՞նք։

Արդեօք Լոնդոնի, Փարիզի, Լոս Անջելեսի կամ արտասահմանեան որեւէ այլ քաղաքի փողոցներում այդ անուններն օգտագործող հայերը հանդիպե՞լ են (կամ կը հանդիպեն) Երեւեանեան մասշտաբով օգտագործուած հայերէն անունների։ Թէ կը տեսնեն մի ճաշարան “Արարատ” անունով կամ մի ոսկերչանոց “Յակոբեան” անունով, այն էլ նրա համար, որ այդ ճաշարանի կամ ոսկերչանոցի տէրը հայ է ու օտարութեան ամենակուլ մթնոլորտում դրանով իսկ կենաց ու մահու պայքար է մղում ձուլման դէմ։

Իսկ ո՞րն է այս անմեղ թուացող անունների ազդեցութիւնը երեխաների գիտակցութեան ու ենթագիտակցութեան վրայ։

Հեռուստացոյցով դիտում էի հարցազրոյց “Լեզուի պետական տեսչութեան” պատասխանատուներից մէկի հետ։ Ըստ նրա ասութեան՝ Հայաստանի Հանրապետութիւնում աշխատող խոշոր ընկերութիւններից մէկն իր գովազդներում արդէն քանիերորդ տարին է ինչ լեզուական, հետեւաբար եւ իրաւական մեծ սխալ է թոյլ տալիս եւ տուգանւում տեսչութեան կողմից։ Հետաքրքիրն այն է, որ այդ ընկերութեան պաշտօնեաները տարեսկզբին իրենք իրենց ոտով գնում են “Լեզուի պետական տեսչութիւն” եւ ինքնակամ վճարում տուեալ տարուայ իրենց տուգանքը։

Սա նշանակում է, որ ընկերութեան ղեկավարները մեղմ ասած, թքած ունեն հայերէնի վրայ ու ամէն ինչ չափում են փողով։ Սխալն արա, խաղայ մի ազգի ինքնութեան հետ ու վճարիր, սա է տրամաբանութիւնը։

Սա նշանակում է, որ Հայաստանի Հանրապետութիւնում այն պետական մարմինը, որը կոչուած է զբաղուելու հայերէնի անաղարտ պահպանմամբ, շուկայական սանձարձակ մթնոլորտում, անզօր է դա կատարել։ Օրէնքը նրան չի պաշտպանում, օրէնքն անկատար է, հակառակ պարագային ի զօրու կը լինէր մէկ անգամ տուգանել, միաժամանակ զգուշացնելով, որ կրկնուելու պարագային տուգանքն աւելի ուժեղ է լինելու, ընդհուպ մինչեւ ընկերութեան փակումը։

Սա նշանակում է նաեւ, որ Ազգային Ժողովից սկսած մինչեւ այլ ու այլ պետական օղակներ, հետաքրքրուած չեն այս նիւթով։

Sunday, December 21, 2008

"ՄՏՈՐՈՒՄՆԵՐ ՄԱՅՐԵՆԻԻ ՄԱՍԻՆ" (1)

Վերոյիշեալ վերնագրով յօդուածս տպագրուել է Ֆրանսիայի "Յառաջ"-ում։Ստորեւ յօդուածը.-



Հակառակ շատ շատերի այն կարծիքի, ըստ որի հայապահպանման ու հայերէնապահպանման հարց գոյութիւն ունի միայն Սփիւռքում, պիտի ասեմ, որ, ցաւօք, այդ մարտահրաւէրն առկայ է նաեւ Հայաստանի Հանրապետութիւնում։

Եթէ Սփիւռքի պարագային ցաւալի, բայց բնական է համարւում հայկական ազգային ինքնութեան ու հայերէնի պահպանման ուղղութեամբ արձանագրուող նահանջը, որովհետեւ արտասահմանում գտնուող հայերը ապրում են իրենց բնօրրանից դուրս, խորթ ու անհարազատ մթնոլորտում, օտար մշակոյթի մէջ, անբնական է այն, որ մենք այդ նահանջն արձանագրում ենք նաեւ Հայաստանում։

Անշուշտ բացարձակապէս համեմատելի չէ մէկը միւսի հետ, սակայն այն, որ մարտահրաւէրն առկայ է`անվիճելի է։

Հայաստանում յաճախ մենք ունկնդիրն ենք հայերէնա-ռուսերէնա-ժառգոնա-թխուած բառերի ու բառակապակցութիւնների։ Դա կը նկատեն ոչ միայն Հայաստանում կայք հաստատած Սփիւռքահայերը, այլ նոյնիսկ այն զբօսաշրջիկ հայերը, որոնք ընդամէնը մի քանի օրով այցելում են հայրենիք։ Երեւոյթը տեսանելի է օդանաւակայանից իսկ։

Մարդկանց առօրեայ խօսակցութեան մէջ լայնօրէն տարածում գտած պռիւետ (բարեւ), պակա (ցտեսութիւն), պռոստը (ուղղակի), վաբշչէ (ընդհանրապէս) եւ աիթիւ ու անսահման նմանատիպ բառեր, որոնք ռուսերէն են ու ռուսերէնի ազդեցութեան հետեւանք։

Տարօրինակն այն է, որ այդ բառերն օգտագործում են ոչ միայն մեծ ու միջին տարիքի մարդիկ, այլ պատանիներն ու երիտասարդները, այսինքն նոր սերունդը։ Պարզ է, որ նրանք դա սովորում են իրենց ծնողներից, դպրոցի ուսուցիչներից, շրջապատից, որոնք թերեւս հին սերունդին են պատկանում ու ծնուել, դաստիարակուել ու ապրել են Խորհրդային տարիներին։

Սակայն հարցն այն է թէ ի վերջոյ որտե՞ղ պիտի վերջանայ այս գիծը։ Այլ խօսքով, երեխան սովորում է ծնողից, ուսուցչից, շրջապատից, ու հետագային դա փոխանցում իր երեխային, ուրեմն պիտի ընդունե՞նք, որ սա անվերջանալի շղթայ է, որի դէմ չենք կարող պայքարել։ Համակերպուե՞նք այս մտքի հետ։ Այստեղ մէկ այլ հարց է առաջանում։ Ու՞ր են մտաւորականները։ Ու՞ր է պետութիւնը։ Ո՞վ պիտի ելքեր խորհի այս վիճակից դուրս գալու մասին եւ ե՞րբ պիտի լուծումների գործընթացի սկիզբը դրուի։

Tuesday, December 16, 2008

"ՀԱՅՈՑ ԵՐԳԻԾԱԿԱՆ ՊԱՏՄՈՒԹԻՒՆ" (3)

"- Տաւարիշ Բել, տաւարիշ...- կը գոռար Ստալին։

- Ու՞ր ես տաւարիշ Բել...

- Ես ալ տաւար կարծեցի, զոր կը մորթեն,- պատասխանեց Բել։Ճիշտը վախցայ, որովհետեւ, ըստ տարաձայնութեանց, հռչակ հանած ես իբրեւ յայտնի մորթող։Չեմ գիտեր թէ որքան ճիշտ են այդ տարաձայնութիւնները։

- Ոչ, սիրելի Բել, բառը նախ տաւար չէ, այլ՝ տաւարիշ. յետոյ տաւարիշ կը նշանակէ ընկեր, ինչպէս ես եւ դուն, նոյն խառնուածքով ու հոգեբանութեամբ։ Մենք՝ կոմունիստներս՝ տաւարիշ կը կոչենք մեր ընկերները։

- Կերեւի տաւարի պէս մորթելու համար զանոնք,- մրմնջաց բաբելացի Բել"։ Էջ 56-57


"- Գիտե՞ս, տաւարիշ Բել, ես ստեղծեցի անհատի պաշտամունքը. պաշտել տուի անձս. պաշտուելու համար անհրաժեշտ է ստեղծել երկիւղ"։Էջ 59-60

Monday, December 15, 2008

"ՀԱՅՈՑ ԵՐԳԻԾԱԿԱՆ ՊԱՏՄՈՒԹԻՒՆ" (2)

"Մինչեւ որ կապիտալիզմը չդիմէ դէպի սոցիալիզմ, սոցիալիզմը՝ դէպի կոմունիզմ, եւ կոմունիզմը՝ դէպի կապիտալիզմ, կարելի չէ որ դուրս կարենամ գալ քարայրէս..." Էջ 52

Ասաց Փոքր Մհերը։

Saturday, December 13, 2008

"ՀԱՅՈՑ ԵՐԳԻԾԱԿԱՆ ՊԱՏՄՈՒԹԻՒՆ*" (1)

"Ինչու՞ Հայաստանի սահմաններէն դուրս ելայ...Ինչու՞, ես, Հայոց արքայից արքան, Տիգրան, որդի Տիգրանայ, Հայաստանի սահմաններէն դուրս ելայ։

Ես Հայաստանի սահմաններէն դուրս ելայ, որովհետեւ ուզեցի փախչիլ կնիկիս ձեռքէն։ Ով որ իր կնիկէն կը փախչի, կայսրութիւն կրնայ հիմնել"։Էջ 40


"Պարթեւները ծունկի եկան իմ սուրացող բանակիս առջեւ, որուն արքան, ես ինքս, գրաւումներու համար չէի եկած, այլ պարզապէս փախած էի կնոջս ձեռքէն...Կնիկէն փախչող թագաւորի բանակին բուռն թափին առջեւ ոչ մէկ ոյժ կրնայ տոկալ"։Էջ 42

* Գրքի անուն։Հայ ժողովրդի ծննդեան 10000-ամեակի տօնակատարութիւնը (Հայոց երգիծական պատմութիւն)։

Գրող։ Սիմոն Սիմոնեան

Friday, December 12, 2008

ՆՈՐ ՏԱՐՈՒԱՆ ԸՆԴԱՌԱՋ

Երեւանի փողոցներում եւ խանութների ցուցափեղկերում մէկ շաբաթից աւելի է ինչ երեւացել են տօնածառեր, ձմեռ պապիկներ, զարդեր եւ այլն, որոնք յիշեցնում են Նոր Տարուայ գալստեան մասին։

Խանութների ցուցափեղկերին յայտնուել է ԶԵՂՉ բառը։Ես հագուստի խանութներում մինչեւ %50 տեսել եմ։

Ու մարդկանց խօսակցութիւնները հիմնականում այն կապակցութեամբ են, որ "վերջ, այս տարի որոշել եմ ոչ խոզի բուդ առնել, ոչ էլ ճոխ սեղաններ փռել, այս տարի լինելու եմ շատ համեստ, ես ու իմ ընտանիքը, մի մոմ ենք վառելու ու ..." ու նմանատիպ խօսակցութիւններ։Բայց սրտի խորքում բոլորն էլ գիտեն (դրանց մէջ նաեւ ես), որ մեղմ ասած իրենք իրենց խաբում են։

Մի քիչ էլ որ Ամանորը մօտենայ գնումների այնպիսի ալիք կը բարձրանայ, որ նկարագրել չի լինի։Անկախ այն բանից, որ հիւր կը գայ թէ ոչ, մենք սովոր ենք այդ գնումներն անել։Նոր Տարուայ գնումները մեր կեանքի մէկ մասնիկն են ու առնուազն ինձ համար ամենահաճելի մասնիկներից մէկը։

Այս օրերին Երեւանի փողոցներում քայլելն հաճելի է։ Մարդ լցւում է տօնական տրամադրութեամբ։

Պարզապէս մնում է յուսալ ու պայքարել, որ ոչ մի ծնող այս օրերին չխեղճանայ իր զաւակների մօտ։

Լաւ մնացէք։

Sunday, December 7, 2008

ԼՈՒԾՄԱՆ ԻՇԽԱՆԱԿԱՆ ՏԱՐԲԵՐԱԿ (2)

Խնդրի երկրորդ կողմն ինձ համար աւելի կարեւոր է, քան առաջինը։ Դա խնդրի բարոյահոգեբանական կողմն է։ Համալսարանը ուսանողի հետ հարց ունի, ուսանողն ուշացել է արաձանագրուել (որ իմ կարծիքով այդպէս չէ), այս ու այն սխալ գործն է արել, թող համալսարանը ուսանողի հետ լուծի հարցերը, օրինակ նրան աւարտական վկայական չտայ, ասի ընկեր ջան դու այսքան գումար պարտք ես համալսարանին, գնայ բեր յետոյ վկայականդ կը տամ կամ էլ մէկ այլ ձեւ, բայց Սփիւռքահայ ուսանողների տները ոստիկանութեան ներխուժումն էլ ո՞րն է, մարդկանց երկրից արտաքսելով սպառնալն էլ ո՞րն է։ Ախպէր ջան, էս մարդիկ իրենք իրենց ոտով գնում են, էլ պէտք չկայ արտաքսել։ Աւելին՝ Հայաստանահայերն են լքում երկիրը, ինչ մնացած Սփիւռքահայերը։

Մի քանի օր առաջ նայում էի ՄԱԿ-ի տուեալները։ ՄԱԿ-ը կանխատեսում է որ 2050 թուականին Հայաստանն ունենալու է 2400000 բնակչութիւն։ Այս է վկայում նաեւ Հայաստանում վերջերս կատարուած մի լուրջ ուսումնասիրութիւն։ Իշախանաւորներից մէկն այս մասին տեղեա՞կ է։ Մէկը գիրք, թերթ, վիճակագրական տուեալ, բան ման կարդու՞մ է։ Նախքան ուսանողների տները ներխուժելը մէկը մտածե՞ց, հաշուարկե՞ց դրա բարոյահոգեբանական կողմի մասին։ Այդ մէկը համալսարանների պատասխանատուներն են, թէ ՕՎԻՐ-ի, թէ ոստիկանութեան, թէ իշխանութեան այլ օղակների միեւնոյնն է։ Մտածեցին, որ այս երեխաները կը զանգեն իրենց ծնողներին ու նրանք էլ շրջապատ ունեն, բարեկամներ, հարազատներ, ընկերներ, ու ի՞նչ կը լինի այս քայլի ազդեցութիւնը այդ բոլորի վրայ։ Մտածեցի՞ն որ Հայաստանից ու հայութիւնից ինչ պատկերացում են տալիս մի քանի իշխանիկներ։ Մտածեցի՞ն հայերնադարձութեան մասին։ Թէ՞ հայրենադարձութեան մասին մի երկու խորհրդաժողովն էլ բաւական է։ Կամ չմտածեցին, կամ էլ թքած ունեն, կարեւորը մի քանի հարիւր հազար դոլար փողն է, որ մտաւ գրպանները։

Հարցը լուծուած է այն ժամանակ, երբ մէկ առ մէկ բոլոր Սփիւռքահայ ուսանողների գումարները վերադարձնեն ու յայտարարեն, որ սա եղել է չմտածուած քայլ։

Թէ չէ ես էլ եմ ասում, որ հարցը լուծուած է, որովհետեւ էլ ուսանող չի մնացել, որին կողոպտած չլինեն։ Ինչու՞ ինձ չեն հաւատում ու ինձ ծուռ ծուռ են նայում, չեմ հասկանում։

Պինդ մնացէք։

Saturday, December 6, 2008

ԼՈՒԾՄԱՆ ԻՇԽԱՆԱԿԱՆ ՏԱՐԲԵՐԱԿ (1)

“Լուծուեց Սփիւռքահայ ուսանողների հարցը, էլ հարց չկայ”։ Իշխանաւորներն ասում էին, ես չէի հաւատում։ Հիմա ասում եմ հաւատում եմ, ինձ ծուռ ծուռ են նայում։

Հաւատում եմ, որովհետեւ աչքովս եմ տեսել, ոստիկանութեան միջոցով ահ ու սարսափ ստեղծելով, Սփիւռքահայ ուսանողների տները ներխուժելով, նրանց երկրից արտաքսելով սպառնալով, իշխանական տարատեսակ օղակները խլեցին ուսանողների փողերը (Նոր Տարիյա էլի, մարդիկ ծախս ունեն կամ էլ հաւանաբար մէկի տղայի ծնունդն էր, պիտի նշէին) եւ հիմա արդէն մէկ ուսանող էլ չկայ, որ այդ գումարը վճարած չլինի։ Ես էլ եմ ասում հարցը լուծուած է։ Ինչու՞ են ինձ ծուռ ծուռ նայում։

Սկզբից էլ ասացի այս խնդիրը երկու կողմ ունի։

Առաջինը նիւթականն է։ Ասում են ուսանողները կեցութեան արտօնութիւն ստանալու համար ժամկէտից ուշ են դիմել, ըստ օրէնքի պիտի տուգանուեն։ Համաձայն եմ, ով որ օրէնքը խախտում է պիտի տուգանուի (չգիտեմ այս նախադասութիւնն ասելիս ինչու միանգամից Նորուեգիան յիշեցի, մէկ էլ Շուեցարիան ու մէկ էլ օրէնքի օրինակելի երկիր Հայաստանը)։

Սակայն հետաքրքիր է իմանալ, որ ինչպէ՞ս միանգամից երկու երեք հազար ուսանող (խօսւում է նաեւ հինգ հազարի մասին) ուշ են գնացել համալսարան ու պիտի տուգանուեն։ Ինչպէ՞ս բոլորը միասին ուշացան։ Ինչու՞ անցեալ տարիներում չէին ուշանում։ Համալսարանից կուշանայ մէկը, հինգը, տասը, հարիւրը, բայց չեն ուշանայ միանգամինց բոլորը։ Եթէ արձանագրման ժամկէտները փոխուել են, համալսարաններն ինչու՞ ուսանողներին տեղեակ չեն պահել։ Համալսարաններն ուսանողների նկատմամբ որեւէ պարտականութիւն չունե՞ն։ Թէ՞ այս ուսանողներն այնքան կազմակերպուած են, որ մի քանի հազար հոգով որոշեցին ուշ գնալ համալսարան։

Աւելին, մի ծնող, որ իր երեխային ուղարկել է Հայաստան ուսանելու, անկախ այն բանից որ ինչու է ուղարկել, արդեօք տառապում է հայրենիքի կարօտից թէ երեխան իր բնակած երկրում համալսարան չի ընդունուել թէ ինչ, եթէ հինգ վեց տարի տան վարձ է տալիս ու ուտել խմելու փող ու տարին երկու երեք հազար դոլար ուսման վարձ ու այդ տարիների ընթացքում էլ գոնէ մի երկու անգամ ինքն է այցելում երեխային, գոնէ մի երկու անգամ էլ երեխան է գնում իր ծննդավայրը այցելելու ընտանիքին, ու այդ տարիների ընթացքում էլ ինչքան սիրտդ ուզի հարկադրւում է կաշառք տալ, ի վիճակի է վճարելու նաեւ այդ յիսունից հարիւր հազար դրամ ապօրինաբար գանձուող գումարը։ Սակայն յիշէք, որ այդ գումարները գանձուել են ապօրինաբար։