Խնդիրը զուտ քաղաքական կողմից բացի, ինձ հետաքրքրում է նաեւ հասարակագիտական ու հոգեբանական առումով։ Հայ մարդը ցեղասպանութեան չի ենթարկուե՞լ։ Սա ամենայարմար առիթներից մէկը չէ՞ր թուրք պետական այրին, Թուրքիոյ Նախագահին լսելի դարձնես քո խօսքը, քո ձայնը, քո պահանջը։ Թէ՞ միայն Դաշնակցութիւնը հարց ունի, խօսք ունի, պահանջ ունի։ Իսկ Դաշնակցութիւնը հայրենաբնակ ժողովրդի երեք տոկոսն է, հինգ տոկոսը կամ տաս տոկոսը։ Ու՞ր էին մնացած իննսու՞ն տոկոսը։ Բա ի՞նչ են ասում սեղանների շուրջ նստած, “մի պատառ հաց” ուտելիս, կենաց խմելիս, մէկի հետ ծանօթանալիս, մենք Մշեցի ենք, մենք էլ Սասունցի, մենք էլ …Թէ սա էլ է բիզնեսի մի ձեւ, վաճառում ես նախնիներիդ ծննդավայրի հանգամանքը, մեծ հորդ յուշերը, տեսածներն ու պատմածները…
Սահմանի բացուելու հետ կապուած էլ առասպելական բաներ են ասում։ Իսկապէս ժողովրդի տրամադրութիւնն այն է, որ սահմանը կը բացուի, լաւ կապրենք։ Սա որ տնտեսագիտական հաշուարկից է գալիս՝ ես չգիտեմ։
Ես չտնտեսագետս գիտեմ մի բան, սահմանը կը բացուի, ու մենք էլ առաւէլ զարկ կը տանք մեր ներմուծմանը, այն պարզ պատճառով, որ արտածելու բան չունենք, աշխարհում հայկական արտադրութեան փնտռուող brand չունենք, գերմանացիներն օրինակ Մերսեդես Բենց ունեն, մենք չունենք, ու հարցն այն չէ, որ չունենք, հիմնական հարցն այն է, որ ունենալու ծրագիր էլ չունենք։ Յետոյ այս մեզ համար ոչ մրցունակ շուկայում թրքական ապրանքը կողողի մեր շուկան, բայց թէ սրանից աւելին ինչ պիտի թուրքերը բերեն Հայաստան, այս պահին չեմ էլ պատկերացնում, որովհետեւ Հայաստանեան շուկայում էլ ծամոնից սկսած մինչեւ շինանիւթ, հագուստից սկսած մինչեւ ինչ որ ցանկանաք լեփ լեցուն թուրքական կայ։ Ուրեմն էլ աւելի պիտի ողողուի շուկան եւ պիտի գայ թրքական կազմակերպուած դրամագլուխը, ու լաւ ապրելու համար թերեւս որոշները կը գնան թուրքերի հետ…
Ես սահմանի բացմանը դէմ չեմ։
Ես թուրքերի ոտն ընկնելուն եմ դէմ ու մեր տնտեսական քաղաքականութեանն եմ դէմ՝ երբ աղաչում ենք սահմանը բացել, մինչդեռ շուկայում մրցունակ որեւէ բան չունենք։
Ես ուզում եմ, որ մենք վերասահմանենք “լաւ ապրել” բառակապակցութիւնը, որովհետեւ աղքատութիւնն ու վատ ապրելը նաեւ հոգեբանական հարցեր են։ Թէ չէ ի՞նչ է նշանակում երբ ամիսը հինգ հարիւր դոլար եկամուտ ունեցողն էլ է դժգոհ, հազար դոլար ունեցողն էլ, հինգ հազար դոլար ունեցողն էլ, առանձնատուն ու արտասահմանեան մի քանի տասնեակ հազար եւրո արժողութեամբ մեքենայ ունեցողն էլ ու … այստեղ խնդիրն այլեւս նիւթականը չէ, այլ հոգեբանական, հասարակագիտական։
Իսկ սահմանը կը բացուի թէ չի բացուի, լաւ կապրենք թէ չենք ապրի, տնտեսութիւնն այսպէս կը լինի թէ այնպէս՛ մի բան են, մի այլ բան ազգի յիշողութիւնը, ազգի սկզբունքայնութիւնը, ազգի մարտունակութիւնը, ազգի արժանապատւութիւնը։
Այս օրերին ինչ կարդացել էի 19-20րդ դարերի մեր պատմութեան մասին եկաւ աչքիս առաջ։
Ով ինչ ուզում է թող ասի, բայց իմ կարծիքով այն, որ հազար տարի անկախ պետականութիւն չունենալը մեր ազգի հոգու ու մտքի վրայ ստրկամտութեան դրօշմ է դրել՝ անվիճելի է։
Ու մեր պայքարը առաջին հերթին դրա դէմ պիտի լինի, այդ նստուածքը վերացնելու դէմ պիտի լինի, նոր սերնդին անկախ պետականութեան առկայութեան պայմաններում իր հայրենիքում արժանապատիւ ապրելուն մղուած պիտի լինի ու ինքն իրեն յարգել սովորելուն պիտի լինի ու…
Եւ ի վերջոյ ամենադիպուկը։
Օպերայում շարքի մէջ կանգնած սպասում ենք Գիւլին։
Մէկն ասաց՝ “Գալիս ա, գալիս ա”։
Մեր մօտով անցնող մի երիտասարդ տղայ ասաց՝ “Ներեցէք, ո՞վ է գալիս”։
Սա արդէն ինչպէս ասում են՝ վերջն էր։ Ամբողջ երկիրն ու տարածաշրջանը խառնուել են իրար, այս տղան նոր հարցնում է “Ներեցէք, ո՞վ է գալիս”։
No comments:
Post a Comment