Գրքեր կան, որոնք մարդու մտքերի վրայ նոր լոյս են սփռում, նոր հորիզոններ են բացում, ցոյց են տալիս չտեսածդ երեւոյթները կամ երեւոյթների մինչ այդ չտեսածդ կապը։
Իմ վրայ այդպիսի ազդեցութիւն է թողել “Մենք ինչպէս մենք դարձանք” գիրքը։ Այն վերջացրել եմ երկու երեք օր առաջ։ Հեղինակը Սադեղ է Զիբաքալամ-ն է, Թեհրանի համալսարանի քաքաղաքական գիտութիւնների դասախօս, որը կրթութիւնը ստացել է Անգլիայում։ Ի դէպ նշեմ, որ մասնագիտութեամբ քիմիկոս է։
Գրքի ենթավերնագիրն է “Իրանում յետամնացութեան պատճառների ախտաճանաչումը”։ Ծաւալը 480 էջ է։ Ես կարդացել եմ գրքի տասնըհինգերորդ տպագրութիւնը (հեղինակի երրորդ խմբագրմամբ), որը կատարուել է երկու տարի առաջ։
Անկեղծ ասած ջղայնացել եմ ինքս իմ վրայ, որ ինչու այդ գիրքը նախապէս չեմ կարդացել։
Սա արդէն երրորդ գիրքն է ինչ կարդում եմ Իրանի յետամնացութեան կապակցութեամբ։ Երեքի գրողներն էլ իրանցի են։ Մէկի մասին նախապէս հէնց այս կայքէջում գրել եմ “Մտերմիկ հասարակագիտութիւն կամ ինչու՞ ենք մենք անճար”։
Նիւթն ինձ հետաքրքրում է ոչ միայն Իրանի հարցերը ուսումնասիրելու տեսակէտից, այլեւ ընհանուր առմամբ, ընդորում նաեւ մեր՝ հայերիս։ Այլ խօսքով՝ հարցը հետեւեալն է՝ ինչու՞ որոշ ազգեր ու պետութիւններ զարգացած են եւ որոշ ազգեր ու պետութիւններ՝ ոչ, ինչու՞ կայ “Հիւսիս” ու “Հարաւ”, ինչու՞ գիտութեան այսքան նուաճումների ու ահռելի քանակութեամբ տեղեկութեան այս ժամանակաշրջանում յետամնաց երկրները դոփում են տեղում։ Այս ընդհանուր խճանկարում որտե՞ղ ենք մենք՝ հայերս ու Հայաստանը։
Անշուշտ նիւթը նոր չէ։ Հսկայածաւալ գրականութիւն կայ “զարգացման” ու “յետամնացութեան” պատճառների կապակցութեամբ, մանաւանդ մարքսիստական գրականութիւն, կան բազմաթիւ տեսութիւններ։ Սակայն հետաքրքիր է, երբ մարդն ինքը գիտակցում է, որ իր հասարակութիւնը յետամնաց է եւ փորձում է հասարակագիտութեան տեսանկինից նայել պատմութեան, նայել երեւոյթներին ու դուրս գալ կաղապարուած տեսութիւնների շրջանակից ու նոր մօտեցումով գտնել պատճառները։
No comments:
Post a Comment