ՀԱՅԵԱՑՔ ԱՇԽԱՐՀԻ ՊԱՏՄՈՒԹԵԱՆ

Ամերիկացիները, իմպերիալիստների ընդունուած ձեւով, ֆիլիպինցիներին վստահեցնում էին, որ նրանք այնտեղ են (Ֆիլիպիններում) նրանց լաւի ու բարու համար եւ հէնց որ ֆիլիպինցիները կարողանան տնօրինել իրենց ճակատագիրը, այնտեղից գնալու են։

Համաձայն 1916 թուականին հաստատուած Ջոնզի օրէնքի "ԱՄՆ-ի ժողովրդի նպատակը ինչպէս միշտ ներկայիս էլ այն է, որ իրենց իշխանութիւնը վերցնեն Ֆիլիպինեան կղզիներից եւ այն պահին, երբ մի կայուն իշխանութիւն կարողանայ հաստատուել այնտեղ, նրանց անկախութիւնը պաշտօնապէս ճանաչեն"։

"Հայեացք աշխարհի պատմութեան", Ջաւահերլալ Նեհրու, էջ 924

Նմանութիւն կա՞յ Իրաքի գրաւման ու Իրաքից ԱՄՆ զօրքերի դուրսբերման հետ։

ՓՈԽՈՒԵԼ Է ԹԷ՞ ՉԻ ՓՈԽՈՒԵԼ

"Հայերի, յոյների, հրեաների "ճարպիկութեան" մասին տարածուած սրախօսութիւնները այնքան էլ զուրկ չեն հիմքէ։ Դրամ շահելու, ոսկի դիզելու տենչը հասած է մեզ մօտ վտանգաւոր աստիճանի...

Խնդիրը նիւթական ապահովութեան, լաւ աշխատանք ունենալու մէջ չէ հարկաւ։ Հարստանալու, շատ հարստանալու ցանկութիւն ունին բոլոր մարդիկ, ամենահամակրելի ազգերն անգամ։

Մեզ մօտ, վատը նրա մէջն է որ միւս ազգերը դրամ շահելու հետ միասին ունին եւ լաւ ապրելու ձգտում, բարոյական, գիտական, գեղարուեստական, քաղաքական պահանջներ ու հոգսեր, մինչդեռ մենք՝ հայերս, համարեա թէ զուրկ ենք այդ մարդկային առողջ պահանջներէն՝ լրիւ կերպով, լաւ ապրելու տենչերէն, քաղաքական, գիտական եւ այլ ձգտումներէ։

Լաւ ապրելը մենք կը հասկնանք անասնական-ֆիզիքական (խմելու-հագուելու) մտքով եւ տարուած ենք ոչ թէ դրամը կեանքի բարձրացման ծառայեցնելու, այլ նկատելու զայն իբրեւ մի նպատակ, աստուածութեան նման մի սրբութիւն։

Վտանգը նրա մէջն է որ դրամագլուխ դիզելու մարմաջով տարուած են մեզ մօտ ոչ միայն չարչին ու առեւտրականը, ոչ միայն տգէտ ամբոխը, այլ բոլոր խաւերը, նոյնիսկ նրանք, որոնք հրաւիրուած են զբաղուելու քաղաքականութեամբ, գրականութեամբ, գիտութեամբ"։

Թիւրիմացութիւն չլինի, այս տողերը ես չեմ գրել, այլեւ Սիմոն Զաւարեանը, նոր էլ չի գրել, այլեւ 1912-ին, "Ազատամարտում"։ Ձեր կարծիքով այն ժամանակուանից մինչեւ հիմա մի բան փոխուե՞լ է։

Այլ խօսքով փոխարէն մեր օրերում մի գիշերում գերհարստացած հայը իր զաւակին ասի, տղայ ջան, աղջիկ ջան, իմ ժամանակ հնարաւորութիւն չկար, մենք էլ հարուստ չէինք, հիմա քամին մէկ գիշերում մեզ հարստացրել է, արի ու գնայ համալսարան, փող տամ գնայ Օքսֆորդ, մի քանի լեզու սովորի եւ այլն, համարը Hummer է առնում ու արդէն ոչ թէ ինքը, կամ տղան ու աղջիկը, այլեւ խնամու խնամիներն են թիկնապահներով ման գալիս ու էլ աւելի ճարպոտ չալաղաչների մրցոյթ ...

Ձեր կարծիքով այդ հոգեբանութեան մէջ անցնող հարիւր տարուայ ընթացքում մի բան փոխուե՞լ է։

Լաւ մնացէք։

ԳԻՐՔ ՈՒ ՏԵՍԱԵՐԻԶ

Կարդում էի Բարաք Օբամայի "Յոյսի յամարձակութիւնը" գիրքը։ Սա նրա երկրորդ գիրքն է։ 118 էջ կարդացել էի, երբ գիշերը քնելուց առաջ մտածեցի ինչ կարդամ, ինչ չկարդամ, որոշեցի կարդալ Ֆրանսիայի յեղափոխութեան մասին, վերցրի Ջաւահէրլալ Նեհրոյի "Հայեացք աշխարհի պատմութեանը" գրքի երկրորդ հատորը (այն երեք հատոր է), որն ընդգրկում է այդ ժամանակաշրջանը ու մէկ էլ տեսնեմ 150 էջ կարդացել եմ։ Օբամայի գիրքը մնաց, Նեհրոյի գիրքը առաջ գնաց։ Ինչու՞ (այս մասին այլ անգամ)։

Եթէ կայքջէս այցելուներից մէկը Ֆրանսիայի յեղափոխութեան, Նապոլէոնի կեանքի, Հնդկաստանի անկախութեան շարժման եւ Մահաթմա Գանդիի կեանքի մասին լաւ, կրկնում եմ լաւ ու նոր գեղարուեստական տեսաերիզ գիտի, խնդրեմ տեղեակ պահի։

Լաւ մնացէք։

Ի՞ՆՉ Է ԿԱՏԱՐՒՈՒՄ

Ի՞նչ է կատարւում այս ազգի հետ։

Հայաստանի Արտաքին գործոց նախարարը Երեւանում ընդունում է Լիտուացի գործընկերոջը եւ հանդիպման աւարտին մամլոյ ասուլիսի ժամանակ թղթակիցների հարցերին պատասխանում է ռուսերէն։

Երեւանի փողոցներում ցուցանակների վրայ տեղադրուել են գովազդներ "գնիր հայկականը" վերտառութեամբ, որտեղ կայ Հայաստանի ու Արցախի քարտէզները, առանց ազատագրուած տարածքների ու առանց նոյնիսկ ցամաքային որեւէ կապի։ Նոյնը անընդհատ սփռւում է հեռուստաալիքներով։

Երեւանում կազմակերպւում է հանդուրժողականութեան կապակցութեամբ քննարկում- ցուցահանդէս ու մէկ էլ հեռուստաալիքները ցոյց են տալիս մի հայ աղջկայ ու մի սիրիացի արաբ տղայի, որոնք թէեւ ազգով ու կրօնով նոյնը չեն, բայց որոշել են ամուսնանալ ու դա գովազդւում է որպէս հանդուրժողականութեան լաւագոյն դրսեւորում։

Մէկը կասի ի՞նչ է կատարւում այս ազգի հետ։

Պինդ մնացէք։

ՀՐԴԵՀ

Նախանցեալ գիշեր, աւելի ճիշտը առաւօտը վաղ, ժամը չորս անց կէս, հինգի մօտերը, քնած էի, երբ լսեցի ոստիկանութեան կամ հրշէջ մեքենայի բարձր ձայնը։

Արթնացայ։ Ձայնը ուժեղ էր ու անդադար։ Մտածեցի մեքենայ է, անցնում է, բայց չանցաւ, մնաց։

Ի՞նչ է պատահել։ Վեր կացայ ու մօտեցայ պատուհանին։ Տեսայ հրշէջ մեքենան կանգնել է մեր շէնքի ու հէնց մեր մուտքի առջեւ։ Նշանակում է կրակ է բռնկուել։ Մի քանի հոգի հաւաքուել էին։ Մարդիկ սկսեցին շատանալ։

Պատուհանը բացեցի ու դուրս նայեցի։ Կրակ չկար, բայց հրշէջները մեր մուտքն էին մտնում։ Մտածեցի կարող է վառւում ենք, տեղեակ չենք։ Շորերս հագայ ու իջայ փողոց։ Կրակ չկար։

Մէկին հարցրի ինչ է պատահել, պատասխանեց՝ "պաժառ", որ նշանակում է հրդեհ։ "Ո՞ր հարկում", հարցրի։ "Չորրորդ", պատասխանեց մարդը։ Չորրո՞րդ։ Բայց մեր բնակարանը չորրորդ հարկում է եւ այնտեղ բան չկայ։ Պարզուեց, որ կրակ է բռնել մեր մուտքի միւս հատուածի չորրորդ հարկի բնակարաններից մէկը։ Շէնքի երկու կողմերում հրշէջ մեքենաներ կային։ Կարճ ժամանակաընթացքում կրակը հանգցրին։

Մի մարդ մօտեցաւ, սկսեց խօսել միւսների հետ, ասաց՝ "ախպէր ջան, բան չունեմ ասելու, բայց ես տանն եմ, տան դուռն էլ բաց է, ինչու՞ են պատուհանը ջարդում ներս մտնում"։ Չիմացայ ինչի մասին է խօսքը։

Ինչեւէ, բարեբախտաբար լուրջ բան չպատահեց։

Լաւ մնացէք։

ԱՆՅԱՐՄԱՐ ՎԻՃԱԿ

Խաչմերուկն անցնելիս երբեմն վատ եմ զգում։ Ինչու՞։ Ասեմ։

Մօտենում եմ խաչմերուկին։ Հետիոտների համար նախատեսուած լոյսը կարմրում է։ Բնականաբար, դա նշանակում է պիտի սպասել մինչեւ կանաչի, յետոյ անցնել։ Սպասում եմ։ Կողքովս անցնում են մարդիկ, կարմիր լոյսի տակ։ Մէկը, երկրորդը, յետոյ երրորդը, ու ես սկսում եմ վատ զգալ։ Մտածում եմ այդ մարդիկ կամ մեքենաների միջից ինձ նայող մարդիկ տեսնես ինչ են մտածում իմ մասին։

Մեքենաները երթեւեկում են, մարդիկ կարմիր լոյսի տակ անցնում են փողոցով ու ես կանգնած եմ մայթին ու սպասում եմ կանաչ լոյսին։

Անյարմար վիճակ է ստեղծւում։ Անցնեմ, բայց լոյսը կարմիր է, չանցնեմ, բայց բոլորն անցնում են։

Իրավիճակը մի քիչ թեթեւանում է, երբ մի երկու հոգի կանգնում եմ կողքիս ու ինձ նման սպասում են։

Ի՞նչ անել։

Լաւ մնացէք։

ՇԱՏ ՈՒ ՔԻՉ

"Շատ տաս, քիչ կը տամ,

Քիչ տաս, շատ կը տամ"։

Կարո՞ղ էք ասել վերոշարադրուածը ինչի մասին է։

Սկզբում, որ լսեցի, մտածեցի հանելուկ է։ Յետոյ ընկերներս բացատրեցին, որ դա հանելուկ չէ, այլ յայտնի խօսք Հայաստանի դատաւորների մասին։

Մնացածը թողնում եմ ձեզ։

Լաւ մնացէք։

TATEVOS NOT SPEAKING...

Իրանից ԱՄՆ գաղթող հայերի Վիեննայի կեանքից հետաքրքիր դրուագներ են պատմում, որոնք մեծմասամբ կապուած են նրանց լեզուի չիմացութեան հետ։ Ահաւասիկ դրանցից մէկը։

Միջահասակ մի զոյգ Վիեննայում մտնում են ԱՄՆ դեսպանատուն հարցազրոյցի համար։ Կինը բաց է հագնուել, այսինքն երեւում է մարմնի բարեմասնութիւնները, թերեւս նա էլ ազատութեան իր ըմբռնումն ունի։

Դեսպանատան աշխատակիցը նկատողութիւն է անում կնոջը եւ ահա կնոջ պատասխանը՝ "Tatevos not speaking, you speaking?", որը պարզ է, նշանակում է՝ "Թադէոսը չի խօսում, դու՞ ես խօսում"։

Դեսպանատան աշխատակիցը անմիջապէս հաստատում է զոյգի ԱՄՆ մուտքի արտօնագիրը։

Լաւ մնացէք։