"Madama Butterfly"

Անցեալ Կիրակի օրը “Սպենդիարեան”-ի անուան օպերայի եւ բալետի ազգային ակադեմիական թատրոնում ներկայ գտնուեցի Ջիակոմո Պուչինիի “Տկն. Թիթեռնիկ” օպերայի բեմականացմանը։

Սա "Madama Butterfly"-ի պրեմիերան էր Հայաստանում։

Թէ “Տկն. Թիթեռնիկն” ինչի՞ մասին է, ցանկացողները կարող են տեղեկութիւններ ձեռք բերել այստեղից։

Ասեմ այնքանը, որ գործողութիւնը տեղի է ունենում Ճապոնիայի Նագասակի քաղաքում 19-րդ դարի վերջին։ Պուչինին օպերան գրել է 1904 թուականին՝ համանուն գրքից ։

Օպերան սկսեց ժամը 19։00-ին եւ վերջացաւ 22։30-ին։
Բաղկացած էր երեք արարից, երկու 15 րոպէանոց ընդմջումով։

Դահլիճը մօտաւորապէս լեփ-լեցուն էր, երիտասարդների ներկայութիւնը զգալի։

Խմբավար՝ Էդուարդ Թոփչեան։
Բեմադրող՝ Սուքիաս Թորոսեան։

Գեղեցիկ էր։ Անձամբ հոգեկան մեծ բաւարարութիւն ապրեցի, թէեւ անվարժ ականջների համար երեք ժամ շարունակ օպերա լսելը հեշտ չէ։

Երգիչ-ուհիները մէկը միւսից արհեստավարժ են։

Հաճելի էր։

Խորհուրդ կը տամ դիտել։

Տոմսերի արժէքն է 1500-7000 դրամ։

Լաւ մնացէք։

ՄԻՐԳԸ ՀԱՅԱՍՏԱՆՈՒՄ (2)

Խօսք գնաց մրգի մասին մի երկու նկատառում էլ գրեմ։

Հայաստանում հաստատուելուս առաջին շաբաթների ընթացքում միրգ ու բանջարեղէն գնելիս հանդիպեցի հետաքրքիր ու զաւեշտալի հակասութիւնների։

Մրգավաճառին ասում եմ “Վարունգն ի՞նչ արժի”, ասում է “Խիյառը կիլօն այսքան”։

Խիյառ պարսկերէն է եւ նշանակում է վարունգ։

Այլ խօսքով ես՝ Իրանահայս, Հայաստանում խիյառին ասում եմ վարունգ եւ Հայաստանահայ մրգավաճառը՝ Հայաստանում, վարունգին ասում է խիյառ։

Յաջորդիւ։

Ասում եմ “Երկու կիլօ սմբուկ տուէք”։
Մի վաճառողը միւսին ասում է՝ “Երկու կիլօ բադռջան լցրում տոպրակի մէջ”։

Պարսկերէնով սմբուկին ասում են բադեմջան, որոշ Իրանահայեր էլ բադռջան, որը հասկանալի է, բառը ասես-չասես հնչիւնափոխուել է։

Բայց հետաքրքիրն այն է, որ ես՝ Իրանահայս Հայաստանում բադեմջան-բադռջանին ասում եմ սմբուկ, եւ Հայաստանահայ մրգավաճառը՝ Հայաստանում սմբուկին ասում է բադռջան։

Շարունակե՞մ։

Կեռաս՝ պարսկերէնով գիլաս։ Հայաստանում տարածուած է գիլասը։

Աւելին։ Երբ տղայիս տանում եմ մեր բակի մրգավաճառի խանութը միրգ գնելու, մի քանի րոպէ աշխատակիցները տղայիս հետ գլուխ գլխի են դնում հարցնելով “Ի՞նչ ես ուզում”։ Տղաս էլ բանից անտեղեակ պատասխանում է “Ադամաթուզ”։

Եւ աշխատակիցները ծիծաղում են ու նորից “Ասացիր ի՞նչ ես ուզում”։

Որովհետեւ տարածուածը բանանն է (ի միջի այլոց որոշ բառարաններում ադամաթուզի դիմաց գրուած է բանան)։ Անանասը՝ արքայախնձորի փոխարէն, կլուպնիկան՝ ելակի փոխարէն, պամիդոռը լոլիկի փոխարէն ու սրա վերջը մօտաւորապէս չկայ, կամ պարսկերէն է, կամ ռուսերէն, կամ օտար լեզուներով, ու՞ր է հայերէնը Հայաստանում, չգիտեմ, փնտռում եմ տեսնեմ որտեղ կը գտնեմ։

Լաւ մնացէք։

ՄԻՐԳԸ ՀԱՅԱՍՏԱՆՈՒՄ (1)

Հայաստանի մրգի շուկայի առանձնայատկութիւններից մէկն այն է, որ տեղական մրգերը շուկայում յայտնւում ու մնում են շատ կարճ ժամանակ, օրինակ շուկայում յայտնւում է բալ։ Ընդամէնը մէկ-երկու շաբաթ յետոյ, շուկայից ի սպառ վերանում է մրգի այդ տեսակը։

Այսինքն մինչեւ միւս տարի նոյն ժամանակ՝ ցտեսութիւն թարմ բալին։

Եւ սա ոչ միայն բալի պարագային։

Հետեւաբար այդ մէկ-երկու շաբաթուայ ընթացքում մրգի այդ տեսակից հասցրեցիր ուտել, շատ բարի, չհասցրեցիր, երկար պիտի սպասէս։

Այդ իսկ պատճառով մարդիկ մեծ ուժերով այդ կարճ ժամանակաընթացքում զբաղւում են մրգի չորացմամբ (չիր պատրաստելով), օշարակներ (սոկ), պահածոներ, վարենիներ (մուրաբա) պատրաստելով եւ այլն, որպէսզի տարուայ ընթացքում բալի (եւ այլ մրգերի) յիշատակը վառ պահէն նրա ոչ թարմ տարատեսակներն ուտելով։

Նշեմ, որ խօսքն այն մասին չէ, որ այլ երկրներում տարին տասներկու ամիս մրգի բոլոր տեսակների թարմը կը գտնէս, ոչ, այլ այն, որ Հայաստանում դրա տեւողութիւնը շատ շատ քիչ է։

ԲԱՆԱԿԱՎԱՅՐ, ԲԱՆԱԿԱՎԱՅՐ

Շաբաթ՝ Յունիսի 28-ին հրաւիրուել է դասախօսութիւն կարդալու Հ.Յ.Դ. Հայաստանի Պատանեկան Միութեան հերթական բանակումի մասնակիցների համար։ Վայրը Հ.Մ.Ը.Մ.-ի Բիւրականի բանակավայրն էր։ Ժամը երեկոյեան 7։30։

Գնացի։ Ճանապարհին սկսեց անձրեւ տեղալ։ Ասեմ, որ ճանապարհը նեղ է ու ոլոր մոլոր։ Մեղմ ասած, այդ պայմաններում՝ վտանգաւոր։

Հասայ բանակավայր։ Անձրեւը սաստկացել էր։ Որոշեցինք դասախօսութիւնը մի քանի րոպէով յետաձգել, գուցէ անձրեւը դադարի։ Աւելի վատացաւ։ Օդը ցուրտ էր։

Ճարահատուած դասախօսութիւն կարդացի այդ պայմաններում։

Դասախօսութեան վայրը բաց պատշգամբում էր։ Բաց ասելով նկատի ունեմ սրահում չէր, պարզապէս կար տանիք, սակայն սաստիկ անձրեւի կաթիլները թափում էին նստածների վրայ։

Ուժեղ քամի էր։ Չգիտեմ ձայնս հասնում էր բոլոր մասնակիցներին թէ ոչ։

Դասախօսութիւն եմ կարդում ու ինքս իմ մէջ մտածում Հայաստանի Հանրապետութեան անկախութիւնից 17 տարի անց դաշնակցական ընտանիքը տակաւին չի կարողացել լուծել հայրենիքում մեր նոր սերնդի մշտական բանակավայրի հարցը։ Մշտական բանակավայր այդ նպատակի համար նախատեսուած յարմարութիւններով, ինչպէս օրինակ՝ մեծ դահլիճով, որպէսզի նմանատիպ պայմաններում հնարաւոր լինի դասախօսութիւնը դահլիճում կարդալ (ուշադրութիւն դարձրէք, չասացի յարմարաւէտ դահլիճում, որովհետեւ գիտեմ, որ դա արդէն երեւակայութեան ժանրից է)։

Այդ հարցը ես թէեւ փորձեցի, սակայն, ցաւօք, չկարողացայ լուծել Երիտասարդական գրասենեակում պատասխանատւութեանս վեց տարիների ընթացքում։

Այն չէին կարողացել լուծել ինձնից առաջ։

Այն դեռ լուծուած չէ։

Կը լուծուի՞ մի օր։

Պինդ մնացէք։

ՏԵՍԱՀՈԼՈՎԱԿԸ՝ ՄԷԿ ՄԻԼԻՈՆ

Յուլիսի 4-ին ու 5-ին Երեւանում տեղի ունեցաւ Լիբանանահայ երաժիշտ Գի Մանուկեանի համերգը, որի գովազդը քանի օր շարունակ տարբեր հեռուստաալիքներով սփռւում էր։

Գովազդում յայտարարւում էր, որ համերգին հիւրաբար ներկայ է լինելու երգչուհի Լուսինան։

Համերգից առաջ էլ մի քանի հեռուստաալիքներով սկսեց սփռուել Լուսինայի տեսահոլովակը, որի ընթացքում մի երկու տեղ լսւում էր երգչուհու ձայնը, իսկ հիմնական երգիչը ամերիկացի սեւամորթ երգիչ էր։

Պարզուեց, որ հիւրաբար Հայաստանում գտնուող երգչուհի Լուսինան կապի ու տրանսպորտի նախկին նախարար Անդրանիկ Մանուկեանի աղջիկն է, որն ապրում է Բէյրութում եւ Նիւ Եորքում։

Շշուկներ տարածուեցին, որ երգչուհին իր տեսահոլովակի վրայ ծախսել է 2 միլիոն դոլար։

Թերթերում հրապարակուեց, յետոյ նաեւ որոշ հեռուստաալիքներով հարցազրոյցների ժամանակ հաստատուեց այդ լուրը, թեթեւակի շտկումով, որ ոչ թէ երկու միլիոն, այլ մէկ միլիոն դոլար։

Երբ հարցնում են արտադրողին (Producer), որ այդ գումարը երգչուհին ինքն է վաստակել թէ հայրն է վճարել, պատասխանում է, որ մենք քաղաքականութեամբ չենք զբաղւում։

Հնարաւոր է, որ արտադրողը չի զբաղւում քաղաքականութեամբ եւ հետաքրքրուած էլ չէ թէ այդ գումարը որտեղից։ Սրանում սխալ բան չկայ։

Բայց կարծում եմ Հայաստանի Հանրապետութիւնում շատ ու շատ հասարակ մահկանացու քաղաքացիների կը հետաքրքրի իմանալ այդ հարցումի պատասխանը։

Նախարարի աղջիկը ծախսել է մէկ միլիոն դոլար մէկ տեսահոլովակի պատրաստման համար։ Առ ի տեղեկութիւն Հայաստանի Հանրապետութիւնում նախարարի աշխատավարձը ամսեկան մի քանի հարիւր դոլար է, յամենայնդէպս հազար դոլարի չի հասնում։

Ուրեմն գումարը գոյացել է այլ աղբիւրներից։ Իսկ եթէ ոմանք ի վիճակի են մէկ տեսահոլովակի վրայ ծախսել մէկ միլիոն դոլար, տեսնես էլ ինչեր են ի վիճակի անել։

Լաւ մնացէք։

Յ.Գ. Ես չեմ լսել Լուսինայի երգերը եւ վերոշարադրուածը երգչուհու ձայնի մասին չէ։ Կարող է նա լաւ երգիչ է, կարող է եւ ոչ։ Չգիտեմ։ Խօսքը վերաբերում է պարզապէս տեսահոլովակի գումարին։

ԶԱՔԵՒՈՍԻՆ ՊԱՀԷՔ

Ասում են մի օր Հայաստանի եւ Բրազիլիայի ֆուտբոլի ազգային հաւաքականներն իրար հետ մրցութիւն են ունենում։ Խաղից առաջ Հայաստանի հաւաքականի մարզիչը խաղացողներին ասում է, որ “խաղի ընթացում միայն Բրազիլացի Պելէին ուշադիր եղէք, նրան պահէք, ուրիշ տեղից վտանգ չկայ”։

Սկսում է խաղը ու հինգ րոպէ անց Հայաստանի հաւաքականի կենտրոնական պաշտպան Զաքեւոսը գոլ է խփում սեփական դարպասը։

Բրազիլիա 1 - Հայաստան 0

Հայաստանի մարզիչը տղաներին ասում է, “ոչինչ, կը պատահի, դուք միայն Պելէին պահէք”։

Անցնում է եւս հինգ րոպէ ու կրկին Զաքեւոսը հարուածում է գնդակին ու կրկին գոլ է խփում Հայաստանին։

Բրազիլիա 2 - Հայաստան 0

Մարզիչը յորդորում է խաղացողներին, որ “բան չկայ, բարձր պահէք ձեր հոգեկանը եւ ինչպէս ասել եմ, միայն Պելէին ուշադիր եղէք, վտանգն այնտեղից է”։

Եւս հինգ րոպէ ու Զաքեւոսը երրորդ անգամ բացում է հաշիւը՝ կրկին ի շահ հակառակորդի։

Բրազիլիա 3 – Հայաստան 0

Այստեղ արդէն մարզիչը բոռում է` “Տղաներ, Պելէին բաց թողէք, Զաքեւոին պահէք”։

Ինչու՞ այս գրութիւնը։

Ընդամէնը մի քանի օր առաջ Մոսկուա կատարած իր այցի ժամանակ, ոչ աւել,ոչ պակաս այսպիսի յայտարարութիւն է անում Հայաստանի Հանրապետութեան Նախագահ՝ Սերժ Սարգսեանը.-

“Թուրքական կողմն առաջարկում է ձեւաւորել մի յանձնաժողով, որը պէտք է ուսումնասիրի պատմական փաստերը։ Մենք դէմ չենք այդպիսի յանձնաժողովի ստեղծմանը, բայց այն ժամանակ, երբ կը բացուի սահմանը մեր պետութիւնների միջեւ։ Այլապէս այն կարող է դառնալ հարցը տարիներով երկարաձգելու եւ շահարկելու միջոց։” (“Երկիր” կայք էջ,Երեքշաբթի, Յունիսի 24, 2008)

Հայաստանի Հանրապետութեան Նախագահը համաձայն է Հայոց “Ցեղասպանութեան” կապակցութեամբ պատմական փաստերն ուսումնասիրող յանձնախումբ կեանքի կոչուի։

Նշանակում է, որ Հայաստանի Հանրապետութեան Նախագահը կասկածում է Հայոց Ցեղասպանութեան իրողութեանը եւ մտածում է, որ հարցը ուսումնասիրման կարիք ունի։ Ինչպէս ասում են՝ կենացները քաղցրանում են։

Բացայայտ ու կոպիտ խախտումներով Նախագահի աթոռին նստած Սերժ Սարգսեանը, այս անգամ, մեղմ ասած, կրակի հետ է խաղում, որովհետեւ Հայոց Ցեղասպանութեան հարցը, այն հարցը չէ, որ հայ ազգը՝ ի Հայաստան եւ ի Սփիւռս աշխարհի, դրա շուրջ ընդունի որեւէ սակարկութիւն եւ այս անգամ կարող է իրապէս փլուի նրա գահը։

Եթէ Նախագահը դրանով փորձում է շօշափել հայ հանրային կարծիքը, սխալ ձեւ է ընտրել։

Իսկ եթէ նա իշխանութիւնը պահելու դիմաց խոստումներ է տուել արտաքին ուժերին, էլի սխալուել է, որովհետեւ Հայոց Ցեղասպանութեան իրողութիւնը, շատ ու շատ ազգերի ու պետութիւնների համար փաստուած իրողութիւն է, իսկ Հայ ազգի համար, կրկնեմ, անսակարկելի։

Եզրակացութիւնը մէկն է՝ ժամանակն է տղաներին ասել՝ “Պելէին բաց թողէք, Զաքեւոսին պահէք”։